جشن های 2500 ساله و اعتراض و دستگیری علما در شیراز
اعتراض و سخنرانی آیت الله محلاتی و آیت الله ربانی شیرازی در جشن های 2500 ساله شیراز:
من با این [ شاه] مخالفم و او را مسلمان نمیدانم» « اصلاًدستگاه از دستگاه بنی امیه، معاویه و یزید هم بدتر است . این همه مخارج غیرمعقول و ثروت را به هدر دادن جز پستی و بی رحمی مفهومی ندارد.»
در 7 تیرماه سال 1350 نیز ساواک در گزارشی اعلام می کند که:« برابر گزارشهاي رسيده برخي از عناصر مخالف در نظر دارند در خلال برگزاري جشنهاي دو هزار و پانصد ساله شاهنشاهي مبادرت به فعاليت هاي مضره از جمله تظاهرات، پخش اعلاميه و خرابكاري نمايند لذا ضروري است وضعيت عناصر افراطي از جمله نامبرده بالا كه داراي سابقه مضره مي باشند دقيقا روشن گردد. خواهشمند است دستور فرمائيد سريعا نحوه فعاليت كنوني و ارتباط وي را با عناصر مشكوك و همچنين نشاني محل سكونت فعلي مشاراليه را تعيين و اعلام نمايند. ضمنا اعمال و رفتار و تماسهاي ياد شده را تحت مراقبت قرار دهند و نتيجه را منعكس سازند.» در 26 تیرماه 1350، آیت الله ربانی شیرازی از قم به شیراز آمدند تا فعالیت هایی را علیه جشن های 2500 ساله آغاز کند. آیةالله محلاتی نیز در پایان کلاس درس خود در تاریخ 25 مرداد 1350 طی سخنانی مخالفت خود را با برگزاری جشن ها و شخص شاه اعلام نمود: وقتی هر فرد مسلمان یاغیر مسلمان حتی مأمورین آنها حساب کندکه با این همه فقر و بدبختی این همه پول صرف جشن شود و مخالف این عمل باشند من مخالف نخواهم بود؟ خدا شاهد است من با تمام این اوضاع مخالف بوده و سخت نگرانم .لیکن کاری نمیتوانم بکنم . من با این [ شاه] مخالفم و او را مسلمان نمیدانم»
آیت الله ربانی نیز در مراسم های مختلفی در مورد جشن 2500 ساله سخنرانی کرد، در یکی از سخنرانی های آیت الله ربانی گفت:« مخارج جشن های مزبور بسیار سنگین است، در حالی که بسیاری از مردم ازجمله عشایر در فقر به سر می برند.» وی در تاریخ 7 شهریور به علت فعالیت علیه جشن های 2500 ساله، تکثیر و توزیع سخنرانی "امام خمینی " و سخنرانی های انتقاد آمیز دستگیر و به زندان قزل قلعه منتقل شد.
همزمان در 8 شهریور سال 1350 نیز دوره پنجم جشن هنر با حضور فرح دیبا افتتاح شد، وی در سفر خود به شیراز از فعالیت های اتجام شده در جهت تدارک برگزاری جشن های 2500 ساله در تخت جمشید نیز بازدید کرد. موریس بژار، دو باله را برای جشن هنر طراحی کرد یکی باله "گلستان" بر اساس گلستان سعدی و دیگری "فرح" تقدیم به شهبانوی ایران برای قدردانی از ایشان. کار گلستان موریس بژار از موسیقی سنتی بلوچستان الهام گرفته شده بود. این باله با صدای رضوی خواننده ایرانی که به همراهی موسیقی سنتی ایرانی چکامه‌هایی (شعرها) از مولانا می‌خواند به پایان رسید. آندره گریگوری و گروه منهتان پراجکت از آمریکا با اجرای آلیس در سرزمین عجایب، در یک میوه فروشی شهر شیراز را هیجان زده کرد. پیتر بروک با نخستین اجرای جهانی اورگاست نوشته تد هیوز، ارکستر مجلسی مسکو به رهبری رودلف بارشای بر روی سن رفتند. ارکستر فیلارمونیک کراکوی به رهبری یرژی کاتلویچ، نمایش کهن ایران، ارکستر رزیدانس لاهه، برنو مادرنا آهنگ ساز ایتالیایی با نخستین اجرای جهانی تراوش نور، کاتی بربریان، گراند ماژیک سیرکوس با اجرای زارتان برادر تارزان به کارگردانی ژروم ساواری، جو چایکین و گروه اوین تئاتر و استادان موسیقی ایران هنر آوران پنجمین جشن هنر بودند. بیژن مفید با نمایش ماه و پلنگ جشن هنر شیراز را در تحسین فرو برد.
در 7 تیرماه سال 1350 نیز ساواک در گزارشی اعلام می کند که:« برابر گزارشهاي رسيده برخي از عناصر مخالف در نظر دارند در خلال برگزاري جشنهاي دو هزار و پانصد ساله شاهنشاهي مبادرت به فعاليت هاي مضره از جمله تظاهرات، پخش اعلاميه و خرابكاري نمايند لذا ضروري است وضعيت عناصر افراطي از جمله نامبرده بالا كه داراي سابقه مضره مي باشند دقيقا روشن گردد. خواهشمند است دستور فرمائيد سريعا نحوه فعاليت كنوني و ارتباط وي را با عناصر مشكوك و همچنين نشاني محل سكونت فعلي مشاراليه را تعيين و اعلام نمايند. ضمنا اعمال و رفتار و تماسهاي ياد شده را تحت مراقبت قرار دهند و نتيجه را منعكس سازند.»
در تاریخ 10 مهرماه آیت الله محلاتی در منزل خود مجددا از این جشن ها انتقاد کرد و گفت:« اصلاًدستگاه از دستگاه بنی امیه، معاویه و یزید هم بدتر است . این همه مخارج غیرمعقول و ثروت را به هدر دادن جز پستی و بی رحمی مفهومی ندارد.»
منبع
سیر حوادث انقلاب در شیراز-دفتر تاریخ شفاهی شیراز
