تحریم تنباکو

از قصه‌ی ما

ناصرالدین شاه در سومین سفرش به اروپا، در ۱۲ ماه سال ۱۳۰۶ هجری قمری از راه روسیه به انگلستان رفت و چون در اثر ولخرجی‎‌های زیاد و عیاشی‌ها، پولش تمام شد، امتیازی را در زمینه کشت، توزیع و فروش توتون و تنباکو به یک فرد انگلیسی به نام «ماژو تالبوت» داد و در مقابل مقداری پول دریافت کرد.

بعد از امضای قرارداد، کارکنان شرکت انگلیسی وارد ایران شده و در شهر‌ها پراکنده شدند اما مردم از ورود آنان به داخل شهر‌ها جلوگیری کردند. در این موقع سیدجمال الدین اسدآبادی به پیشنهاد سیدعلی‌اکبر فال اسیری که در تبعید بود، نامه‌ای به میرزای شیرازی نوشت که این نامه بیانگر درک عمیق سید از وضعیتی است که مردم آن زمان داشتند و بیان می‌کند که میرزای شیرازی به خاطر موقعیت خاص خود، چه مسئولیت سنگینی بر عهده‌اش است. تحریم تنباکو قیام سراسری مردم ایران برای لغو قرارداد رژی بود که بین دولت ایران در زمان ناصرالدین شاه و یک شرکت انگلیسی به مالکیت ماژور تالبوت بسته شد و بر پایه‌ی آن تولید و خرید و فروش توتون و تنباکو برای ۵۰ سال در انحصار آن شرکت بود اما با مخالفت بازرگانان، مردم و علمای دینی، به ویژه‌ فتوای میرزای شیرازی، سرانجام قرارداد پیش از زمان اجرای رسمی، لغو شد و دولت ایران مجبور به دادن غرامت سنگین به شرکت انگلیسی شد.

تحریم تنباکو توسط میرزای شیرازی اعلام شد و نهضت تحریم کالا‌های خارجی نیز توسط آیت‌الله نجفی اصفهانی در اعتراض به قرارداد رژی و اعطای امتیاز توتون و تنباکو با انگلستان به راه افتاد.