تفاوت میان نسخه‌های «تجربه موفق زنان روستایی در تولید کمپوست از زباله تر»

من چون خودم در این روستا به دنیا آمده‌ام و بزرگ شدهٔ همین جا هستم برایم خیلی مهم بود که این کار را انجام بدهم. از دوستی شنیده بودم که می‌شود زبالهٔ تر را به کمپوست تبدیل کرد. از طریق اینترنت تحقیقاتی را دربارهٔ تبدیل زباله به کود شروع کردم. با اطلاعاتی که به دست آوردم تعداد ۲۰ خانوار روستایی را (از بین زنانی که به مرکز بهداشت مراجعه می‌کردند و با آنها آشنایی داشتم و زنانی فعال بودند) بعنوان پایلوت انتخاب کردم. در روستا به دلیل این‌که مردم گل و گیاه و باغچه دارند کود برایشان اهمیت زیادی دارد و وقتی برایشان توضیح دادم خیلی استقبال کردند.

-جلسه‌ای با حضور خانواده‌های انتخاب شده برگزار شد در ابتدا به آنها گفتم چاله‌ای به عمق ۷۰ سانتیمتر حفر کنند، زباله‌های تر را داخل آن ریخته و رویش را با خاک بپوشانند. به بخشداری نامه نوشتم و درخواست کیسه زباله برای زباله‌های خشک کردم. این کیسه زباله‌ها را در اختیار خانوارها قرار دادم و از آنها خواستم زباله‌های تر را در چاله بریزند و زباله‌های خشک را در کیسه بریزند. این باعث شد که تشویق بشوند و این کار را انجام بدهند.

شروع به آموزش به اهالی روستا کردم. تا اینکه یک روز خانم دکتر به من زنگ زد و گفت: «از طرف ان جی او آقای مهندسی به نام شیخان به منطقه آمده اگر میتونی سریع بیا» من هم رفتم و متوجه شدم ایشان در لاهیجان فعالیت می‌کند و به من گفت از نظر مالی هم ما را پشتیبانی می‌کند. با کمک ایشان حدود ۵ تا ۶ کارگاه‌ آموزشی هر هفته در نقاط مختلف روستا برگزار کردیم و با نمایش اسلاید و فیلم و تهیهٔ بروشور و توضیحات روستاییان را تشویق به همکاری کردیم. استقبال بسیار خوبی به‌خصوص از طرف زنان روستا شد. جالب اینجا بود که متوجه شدم از نفرات اولی که قرار بود زباله‌ها را در چاله به کود تبدیل کنند هنوز ۴ یا ۵ خانوار این کار را انجام می‌دهند و حتی از کود به دست آمده استفاده هم می‌کنند. یکی از زنان در حیاط منزلش گوجه و بادمجان کاشته بود و از این کود برای محصولاتش استفاده کرده بود. آقای مهندس و شرکت‌کننده‌های کارگاه را به آنجا بردم تا از نزدیک نتیجهٔ کار را ببینند. این باعث ترغیب بیشتر اهالی به انجام کار شد.  

-محیط روستا جوری است که اگر همسایه‌ای کاری انجام دهد توجه دیگران را به خود جلب می‌کند. ما روی در هر خانه‌ای که کار تبدیل زباله به کمپوست را انجام می‌داد برچسب (لوگو) سبزی می‌چسباندیم. این کار ما باعث می‌شد که همسایهٔ کناری کنجکاو شود و پرس‌وجو کند و این کار را انجام دهد. خیلی از خانواده‌ها تشویق شدند و گاهی به من می‌گویند ای کاش زودتر این کار را انجام می‌دادند و چقدر این خاک، خاک خوبی است. چون خاکی طبیعی بدون مواد شیمایی و بدون بوی بد و سازگار با محیط‌زیست است.  

- از آنجا که اکثر مراجعان به مراکز بهداشت زنان هستند و یک آشنایی و اطمینانی بین ما و آنها برقرار است تأثیر زیادی روی پذیرش این کار داشت و با استقبال خیلی خوبی از طرف زنان مواجه شدیم. در مورد سابقهٔ این کار چیزی ندیده و نشنیده‌ام. هیچ سازمان و نهادی تاکنون از ما حمایت نکرده است. یک نمونهٔ جالب کاری بود که یکی از زنان بعد از آموزش انجام داد. روال معمول کار ما ساختن محل دفن زباله با سنگ‌چین کردن دور زمین بود. ولی این خانم با چوب‌هایی که در زبان محلی به آن رَمَش می‌گویند حصار چوبی (پرچین) درست کرده بود و کودی که به دست آورده بود مطابق اصول و باکیفیت بود. با کمترین امکانات با چوب‌هایی که در حیاط منزل وجود داشت به‌صورت سنتی و طبیعی جایگاه تبدیل زباله به کمپوست را ساخته و از آن بهره‌برداری می‌کند.  

-ما به هر خانوار داوطلب سطل زباله دادیم و از آنها خواستیم فقط زباله‌های ترشان را داخل آن بریزند و بعد از پر شدن سطل را در مکان مخصوص خالی کرده و بعد از آبکشی بدون خشک کردن سطل مجدداً از آن استفاده کنند چون محیط مرطوب برای تبدیل زباله تر به کمپوست بهتر است. قبل از اجرای این طرح مردم روستا خودشان زباله‌های تر و خشک را از هم جدا می‌کردند. زباله‌های بازیافتی را می‌فروختند. الان تنها چیزهایی که قابل بازیافت نیستند مثل پلاستیک در اینجا زباله محسوب می‌شود. در واقع خانوار‌های این روستا زباله‌ها را به سه دسته تقسیم می‌کنند؛ زباله‌های تر، زباله‌های بازیافتی، زباله‌های معمولی غیرقابل بازیافت. از خانم گلزار درباره امکان تولید انبوه و سودآوری این فرآیند برای اهالی سؤال کردیم -کمپوست حاصل شده برای مصرف خانگی هر خانوار است اما امکان تولید انبوه فعلاً وجود ندارد. برای تولید انبوه و فروش کمپوست به دستگاه و تجهیزاتی نیازمندیم که در اختیارمان نیست. چندی قبل از طرف منطقهٔ آزاد ما را برای بازدید از سیلوی تولید کمپوست از زباله به روستای سقالکسار بردند. متأسفانه با وجود هزینه و امکاناتی که در اختیار یکی از اهالی روستا قرار داده بودند ولی کاری انجام نمی‌شد و من با خودم گفتم اگر این امکانات در فشتکه وجود داشت خیلی از جوان‌ها را ترغیب به انجام این کار می‌کردیم و حتی می‌شد کارآفرینی کرد و آنها را از بیکاری نجات داد. تبدیل زباله تر به کمپوست فاز اول کارمان بود. اتفاقاً در فکر این هستیم که از کاه و کلوش به جا مانده از مزارع برنج کودی مناسب که قابلیت تولید انبوه را نیز دارد و ورمی کمپوست نام دارد، تولید کنیم. این کار احتیاج به کرمی به نام ورمی دارد که نگهداری از آن شرایطی خاص و اصولی می‌طلبد. در سال‌های آینده امیدواریم فاز دوم کار که تهیه کمپوست از کاه و کلوش است راه‌اندازی شود. چون هم از سوزاندن کاه و کلوش که به محیط‌زیست آسیب می‌زند جلوگیری می‌شود و هم کودی طبیعی و مناسب و سازگار با محیط‌زیست تولید می‌شود. با توجه به حجم مزارع و باغ‌ها تولید انبوه آن ممکن است و می‌توانند آن را به گلخانه‌ها بفروشند. تولید ورمی کمپوست با توجه به وجود کرم‌ها که سریع عمل می‌کنند و در زمان کمتری کود مناسبی تولید می‌کنند و هزینه چندانی هم ندارد برای خانوارها سودآور است. فقط باید این مسئله را برای مردم جا انداخت که کاه و کلوش را به جای سوزاندن جمع کنند و از آن کمپوست تولید کنند و من در این ارتباط در حال تلاش هستم.  

-اثرات زیادی داشته است. قبلاً شیرابه‌های زباله‌های تر را در هر جای روستا می‌دیدم که علاوه بر بیماری‌زا بودن، مخصوصاً در تابستان بوی خیلی بدی داشتند و منظرهٔ زشتی را به وجود می‌آوردند. اما الان اثری از آنها نیست. با توجه به اینکه تا امروز ۷۰ درصد خانوارها این کار را انجام می‌دهند و ما امیدواریم که این عدد به ۱۰۰ درصد برسد. مشکل دیگر ما فضولات حیوانی است که بعضی از خانوارها در معابر عمومی می‌ریزند تا همان‌جا به کود حیوانی تبدیل شود که در حال تلاش هستیم با آموزش و راهنمایی آنها را از این کار منع کنیم.  

-من زیاد علاقه‌ای ندارم. چون وقتی پای مسائل مادی به میان بیایید مردم اعتمادشان را از دست می‌دهند. دو بار به من پیشنهاد دهیار شدن دادند. با وجود کار‌های زیادی که برای روستا انجام داده‌ام مایل نیستم در این امور شرکت کنم. چون مردم خیلی حساسند.  

در کشت ارگانیک در کنار استفاده نکردن از کود شیمیایی ما از اردک برای وجین علف‌های هرز استفاده کردیم. سال قبل منطقه ۱۰۰ اردک را به رایگان در اختیارمان گذاشت تا به جای استفاده از سم از آنها استفاده کنیم. نتیجهٔ خوبی داشت چون حرکت اردک در آب باعث اکسیژن‌رسانی به خاک مزرعه و رشد بهتر گیاه می‌شود. برای کرم ساقه‌خوار هم تله‌ای به نام فِرمونی به ما دادند که باعث جذب کرم‌ها شده و آنها را به دام می‌اندازد.  

-این کارهایی که زنان در روستا انجام می‌دهند تولید کمپوست از زباله، کشاورزی ارگانیک، تولید حصیر از مواد طبیعی که بازیافت می‌شود همه در جهت حفظ محیط‌زیست است. ما به همهٔ زنان توصیه می‌کنیم به جای استفاده از سفره‌های یکبار مصرف از سفره‌های حصیری استفاده کنند. از زنبیل‌های حصیری به جای پلاستیک برای خرید استفاده کنند و...