برادران فدائی اسلام
برادران فدائی اسلام
سید عبدالحسین و سید محمد واحدی از شهدای مبارزه با حکومت پهلوی و از همراهان شهید والامقام «نواب صفوی» در فدائیان اسلام که از پیشتازان مبارزه با ظلم و ظالم بودند. این دو برادر از موثرترین افراد فدائیان اسلام بودند که اهل سنقر بودند. فرزندان سید محمدرضا مجتهد قمی واحدی که ایشان هم مردی فرهیخته و از علمای مبارز بود که در دوره ی رضا شاه با وجود فشارهای سیاسی و مذهبی، از تبلیغ بازنایستاده بود و مادر ایشان از خانواده ی آل آقا و از اعقاب و بازماندگان وحید بهبهانی در کرمانشاه بود.
سید عبدالحسین واحدی
سید عبدالحسین واحدی (زاده ۸ آذر ۱۳۰۸ – درگذشته ۷ آذر ۱۳۳۴) نفر دوم تشکیلات فدائیان اسلام پس از سید مجتبی نواب صفوی بود.
زندگی
وی در سال ۱۳۰۸ در شهرستان سنقر استان کرمانشاه متولد شد. علوم مقدماتی را نزد پدرش آموخت و سپس برای تکمیل تحصیلات، ابتدا به قم و سپس به نجف عزیمت کرد و در آن جا با سید مجتبی نواب صفوی آشنا شد.
با ترور عبدالحسین هژیر - وزیر وقت دربار پهلوی - به دست سید حسین امامی در ۱۳ آبان ۱۳۲۸، مبارزات آیت‌الله کاشانی و جبهه ملی اوج خود رسید و عبدالحسین واحدی احساس کرد که حضور او در تهران ثمربخش‌تر خواهد بود. از این رو از قم به تهران آمد.
اعدام رزم آرا
وی در روز یازدهم اسفند ماه ۱۳۲۹ در جلوی مسجد شاه، بیش از دو ساعت سخنرانی کرد. اوج سخنرانی واحدی در بخش پایانی بود که اعلام کرد:
اگر رزم آرا تا سه روز دیگر استعفا ندهد، فدائیان اسلام او را از صحنه روزگار محو خواهند کرد.
نهایتاً در روز شانزدهم اسفند سال ۱۳۲۹ رزم‌آرا در مسجد شاه تهران ترور شد.
شهادت
تیمور بختیار فرماندار نظامی تهران در پی یک مشاجره با عبدالحسین واحدی معاون رهبر جمعیت فدائیان اسلام وی را تاریخ ۷ آذر ۱۳۳۴ خورشیدی به ضرب ۵ گلوله به قتل رساند.
شهید سید محمد واحدى
شهید سید محمد واحدى متولد سال 1313 در کرمانشاه متولد شد. بیش از ۵ سال نداشت که پدر بزرگوارش، آیت الله حاج سید محمدرضا مجتهد قمى (واحدى) را از دست داد. وی نیز همانند برادرش از گروه «فدائیان اسلام» بود که در سال ۱۳۳۴ شمسی به همراه شهید نواب صفوى، به جرم مبارزه و قیام مسلحانه بر ضد سلطنت پهلوی به شهادت رسید.
شروع مبارزات
سید محمد واحدى ابتدا در «سُنقر کلیائى» به تحصیل پرداخت و بعد به همراه خانواده اش به قم آمد. در دبیرستان «حکیم نظامى» قم ادامه تحصیل داد، همزمان با تحصیل، خود و برادرش سید عبدالحسین، با اجازه مادر به تهران آمده و براى مبارزه با ظلم و ستم و فساد، به دیگر برادران خود به گروه «فدائیان اسلام» پیوستند.
سید محمد به خاطر عشق به اسلام و پیشرفت نهضت، لحظه اى آرام نمى نشست و در همان جو اختناق، اعلامیه هاى فدائیان اسلام را پخش مى کرد و به همین دلیل از طرف پلیس طاغوت دستگیر و مضروب شد.
پس از اعدام انقلابى «رزم آراء» نیز دستگیر شد. دفاعیاتش در هنگام محاکمه اوج عظمت روحى او را بر همگان آشکار ساخت، طوری که همه مبهوت و متحیر شدند. او در طول مبارزه اش یک بار به بندرعباس تبعید شد و آن‌گاه که شهید نواب صفوی از این موضوع مطلع شد، به شدت متأثر گردید.
خصوصیات اخلاقى و مبارزاتى
سید محمد در اندک مدتى چنان لیاقتى از خود نشان داد که درباره اش مى گفتند: او زمینه روحى و نبوغ ذاتى یک رهبر را دارد. سید محمد قامتى بلند و سیمین و چهره اى خوب داشت، در عین حال همیشه لبخندى نمکین، زینت سیمایش بود. صدایى مردانه و جذاب داشت و هنگام سخنرانى چون سیاستمدارى سالمند و کارآزموده سخن مى گفت.
داراى خطى بسیار زیبا و مقالاتى بسیار شیوا بود و روزنامه منشور برادرى را در سال ۱۳۳۱ تا حد زیادى او اداره مى کرد.
او لحظه اى از رهبر خود، نواب صفوى دور نمى شد. عاشق نواب بود و او را نمونه جَد شهیدش امام حسین علیه‌السلام مى دانست. سید محمد در تمام دوره سخت دستگیرى و دادگاه در کنار رهبر محبوب خود ماند و در لحظه شهادت نیز دوش به دوش رهبر خود ایستاد. در محاکمه تقاضا کرد که تمام برادرانش را آزاد کنند و او را بکشند.این شهامت و مردانگى از جوان هیجده ساله به اندازه اى تکان دهنده بود که اشک از دیدگان همه جارى ساخت.
در سال ۱۳۳۴ در جلسه اى که براى اعدام حسین علاء گرفته شد، در کنار شهید نواب صفوى، شهید سید عبدالحسین واحدى و شهید خلیل طهماسبى بود و قاطعانه رأى خود را نسبت به آن اقدام اعلام کرد.
او پس از تیراندازى به حسین علاء، همراه نواب در منزل حمید ذوالقدر دستگیر شد و تا آخرین نفس براى دفاع از ارزش‌هاى اسلامى ایستادگى کرد. در دادگاه ظلم با شجاعت از مواضع انقلابى و اسلامى دفاع کرد به گونه اى که یکى از سران رژیم به او گفت: جوان مگر چند سال دارى که مى خواهى شهید شوى؟ واحدى با صلابت جواب داد: «شهادت تمام وجود مرا مى سوزاند و من نمى توانم تحمل کنم برادرانم شهید شوند و من آزاد باشم».
سید محمد واحدى در دادگاه
در تاریخ ۱۳۳۴/۱۰/۴ اولین دادگاه شهید واحدى و اعضاى گروه که هفت نفر بودند به ریاست سرلشکر قطبى در اداره دادرسى ارتش در تهران تشکیل شد. جلسات دادگاه به طور مخفى شروع بکار نمود و بعد از هشت روز حکم خود را به شرح زیر اعلان کرد:
سید مجتبى نواب صفوى، سید محمد واحدى، مظفر ذوالقدر و خلیل طهماسبى به اعدام، سید هادى میرلوحى به شش سال زندان، اصغر عمرى به پنج سال زندان، احمد تهرانى به چهار سال زندان و على بهارى به سه سال زندان، به جرم قیام مسلحانه بر ضد سلطنت مشروطه محکوم مى شوند.
از نکات جالبى که از اخبار داخل دادگاه بدوى از زبان برادر اصغر عمرى روایت شده است، دفاعیات بسیار رساى سید محمد واحدى در رابطه با مسائل فکرى و ایدئولوژیکى فدائیان اسلام است که شگفتى حاضرین حتى وکیل مدافع او را به همراه داشت. برادر عمرى مى گوید: وکیل مدافع واحدى به او مى گفت: تو از خودت دفاع کن و به این صورت که حرف مى زنى، محکوم به اعدام مى شوى و او جواب مى گفت: بعد از شهادت برادرانم زندگى براى من بى ارزش است و بهتر است با هم باشیم! از نکات جالب دیگر این دادگاه این است که بعد از قرائت حکم هیئت دادرسان که معلوم شد چهار نفر به اعدام و بقیه به زندان محکوم گشته اند، چنان خنده اى همه محکومین را گرفته بود که تعجب آور بود. مخصوصاً شهید نواب صفوى و طهماسبى و شهید سید محمد واحدى به قدرى مى خندیدند که رنگ رخساره آن‌ها از شدت خنده تغییر کرده بود و هنگامى که از آن‌ها سؤال شد به چه چیز مى خندید، گفتند: به نزدیک شدن بزرگترین آرزوى خود یعنى شهادت و از این که در سفر شهادت خود تنها نبوده، با یکدیگر هستیم.
بدین ترتیب دوره اول محاکمه پایان یافت و دادگاه تجدیدنظر در روز ۱۳۳۴/۱۰/۲۵ تشکیل و شهید نواب آخرین دفاعیات خود را انجام داد؛ اما بالاخره این نمایش نیز در ساعت‌هاى پایانى روز خاتمه پذیرفت و حکم دادگاه تجدیدنظر نیز درست به همان ترتیب که در دادگاه اولى داده شده بود، صادر شد.
برادر عمرى مى گوید: برادر اصغر عمرى و على بهارى تنها بازماندگان و یادگاران این صحنه ها هستند: ساعتى از نیمه شب گذشته بود. من و احمد تهرانى در یک سلول یک نفره زندانى بودیم و هوا به قدرى سرد بود که چیزى نمانده بود نفس هایمان در سینه منجمد شود. ناگهان صداى مردانه و رشید «سید محمد واحدى» را شنیدم که مى گفت: یااللّه، بلافاصله از جاى خود بلند شدیم از سوراخ درب سلول نگاه کردیم و در زیر نور بى رمق راهروى زندان لشکر ۲ زرهى، دیدیم که سرهنگ اللهیارى، نماینده سرلشکر آزموده دادستان ارتش که مأموریت اجراى حکم اعدام نواب و یارانش را پذیرفته بود، در پیش و شهید نواب صفوى و شهید سید محمد نیز در پشت سر او در حرکت است و از گام‌هاى استوار و محکم آن شهید به خوبى پیدا بود که در راه معشوق خویش، خداى جهانیان گام برمى دارند و آنچنان از راهى که به سوى چوبه اعدام و شهادت مى پیمایند، خاطر جمع و دل آرام هستند که گویى تمام وظائف خویش را انجام داده و براى دریافت پاداش و جایزه خود به پیش مى روند.
شهادت و مدفن
شهید سید محمد واحدى در سپیده دهم بیست و هفتم دى ماه ۱۳۳۴ همراه رهبر فدائیان اسلام و سایر برادرانش در سن بیست و یک سالگى تکبیرگویان به شهادت رسید.
اجساد پاک این شهداى راه اسلام را پیش از آن که مردم تهران از خواب بیدار شوند به گورستان مسگرآباد در جنوب شرقى بیرون تهران، بردند و جدا از یکدیگر به خاک سپردند. ساعتى بعد از رادیو تهران این خبر را منتشر ساخت. مردم «دولاب» که از دیگران به گورستان مسگرآباد نزدیک تر بودند، به آنجا رفتند تا شاید بتوانند جنازه ها را بگیرند؛ اما معلوم مى شود که کار به پایان رسیده است. آن‌ها از روى خط خونى که از درب غسالخانه تا سر هر قبرى کشیده شده بود، قبور را یافتند و بعدها با کمک مأمورین گورستان یک یک قبرها را شناسایى کرده، علامت کوچکى روى هر یک از قبرها گذاشتند. سال‌ها بعد که شهردارى تهران گورستان مسگرآباد را متروکه اعلام کرد، بیم آن مى رفت که این قبور شریف براى همیشه نابود شوند. لذا بعضى از برادران وفادار طى طرحى بسیار دقیق نیمه شب به قبرستان رفته، جنازه هاى «شهید نواب»، شهید «سید محمد واحدى» شهید «ذوالقدر» را از قبر بیرون آورده، به شهرستان مقدس قم منتقل و در قبرستان وادى السلام در قسمت ضلع شمالى به خاک سپردند.
جستارهای وابسته
منابع
- شهید سید محمد واحدی. دانشنامه اسلامی.
- سید عبدالحسین واحدی. ویکی پدیا.
- شهید حجت الاسلام سید محمد واحدی کرمانشاهی. پایگاه اطلاع رسانی علمای کرمانشاه.
