مسجد جامع عتیق شیراز و دعا کمیل شهید دستغیب

مسجد جامع عتیق و دعای کمیل شهید دستغیب

تاریخچه مسجد جامع عتیق

مسجد جامع عتیق کهنترین مسجد شیراز می‌باشد که مسجد جمعه یا آدینه نیز نامیده می‌شود. بنای اولیه این مسجد در سال ۲۸۱ هجری قمری در زمان عمرو لیث صفاری ساخته شده‌است. بعدها شاه اسحق اینجو در سال ۷۵۲ هجری قمری ساختمانی در میان مسجد بنا کرد که آن را خدایخانه یا دارالمصحف می‌نامند و مکان نگهداری قرآن مجید و مکان تلاوت آن بوده‌است. کتیبه سنگی آن از نمونه‌های ارزنده هنر خطاطی به‌شمار می‌رود. این کتیبه به خط یحیی الجمالی الصوفی خطاط نامدار زمان شاه اسحق نوشته شده و حاوی جملاتی در شان قرآن مجید است. این مسجد که در ضلع شرقی حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع) واقع شده و در واقع همسایه دیوار به دیوار حرم حضرت احمدبن‌موسی (ع) و سیّد میرمحمدبن‌موسی (ع) است.

مسجد جامع و دعای کمیل

ماجرای مسجد جامع عتیق در جریان انقلاب شیراز با دو چیز پیوند تنگاتنگی دارد. اول شهید دستغیب و دوم دعای کمیل شب های جمعه شهید دستغیب. به گفته امام راحل خمینی کبیر (ره) منبر و محراب مسجد عتیق شیراز نواهای دلنشین این شهید محراب را از یاد نمی‌برد، نوای زیبا و دلنشین دعای کمیل که در شبستان و صحن مسجد طنین می‌افکند هنوز هم حال و هوای مردم شیراز را روحانی می‌کند مسجد جامع عتیق پایگاهی مهم و ارزنده برای انقلاب اسلامی ایران در استان فارس و سنگر دیرین شهید دستغیب بوده است و حتی از دیگر شهرهای اطراف استان فارس برای حضور در دعاهای کمیل این شهید بزرگوار رنج سفر را به جان خریده و در آئین نورانی دعای کمیل که توسط شهید دستغیب قرائت می‌شد شرکت می‌کردند تا علاوه بر دعای کمیل از نصایح و راهنمایی‌ها و ارشادات آن شهید بزرگوار بهره‌مند شوند.

تریبون انقلاب و منبرهای عام

یکی دیگر از نکات برجسته مراسم های شب های جمعه مسجد جامع عتیق این است که این مسجد منبرعام انقلاب در دهه 40 و 50 بوده است. شهید دستغیب پس از بازگشت از نجف در سال 1321 در شیراز به فعالیت‌های دینی و تبلیغی پرداخت وی ابتدا کار خود را از مسجد باقرآباد و سپس مسجد طبالیون شروع کرد. اما به مروز زمان و با گسترش مخاطبین و همچنین مشکلات مسجد طبالیون با کمک بازاری های متدین مسجد جامع عتیق را بازسازی و مرمت کردند. به گفته اقای میهن دوست تنها بازمانده شب مراسم شب جمعه پیش از شهادت شهید دستغیب در منزل ایشان، خود شهید دستغیب نیز در این مرمت ها آستین بالا می زد و کمک می کرد.

ویژگیهای خاص مسجد

نکته مهمی که در مورد این مسجد اشاره شد این بود که این مسجد و مراسم دعای کمیل شب های جمعه این مسجد منبر عام انقلاب و معنویت در شیراز بوده است. یعنی اگر دانش آموزان عمدتا با مسجد آتشی ها(قبا) در ارتباط بودند، دانشجویان با مسجد ولیعصر و شمسیرگرها و افراد مهم و بزرگان انقلاب با آیت الله محلاتی و مسجد مولا، دعای کمیل شب های جمعه شهید دستغیب در مسجد جامع عتیق محل اجتماع تمامی افراد و گروه های گفته شده می بود. یعنی مردم عادی، کسبه، دانش آموزان، دانشجویان و تمامی اقشار، شب های جمعه در مسجد جامع عتیق به دعای کمیل شهید دستغیب گوش می کردند. شهید دستغیب در بین خواندن دعای کمیل مطالب زیادی در نقد عملکرد رژیم پهلوی می کفت و بسیاری از اتفاقات و تظاهرات علیه رژیم پهلوی از این مسجد و مراسمات دعای کمیل آن سرچشمه می گرفت. به طور مثال درتاریخ 8 تیرماه 1357 و در پی حوادث مربوط به جشن هنر شیراز "آیت الله دستغیب " به منبر رفت و مردم را به مبارزه با حکومت دعوت کرد. پس از پایان سخنرانی وی راهپیمایی در خیابان های اطراف شکل گرفت این اعتراضات با دخالت پلیس همراه بود که منجر به مجروح شدن 3 تن شد، رادیو لندن در باره تظاهرات 8 تیر شیراز گفت:« گزارش شده دو نفر پلیس مجروح شده اند، در این اتفاقات پلیس سه نفر از جمله یک روحانی را دستگیر کرده است.» هفته بعد یعنی 15 تیر نیز پس از دعای کمیل در مسجد جامع عتیق مجدداً این اتفاق تکرار شد و تظاهرات انجام شد. در 23 تیرماه نیز "آیت الله دستغیب " مجدداً بازداشت شد. اما بلافاصله پس از آزادی و در 29 تیرماه همزمان با نیمه شعبان در مسجد جامع عتیق سخنرانی کرد، این سخنرانی ها منجر به تظاهرات شد که در جریان این تظاهرات، علی اکبر رستمی شهید شد.