قلندر نقاش
"قلندر نقاش" رنگ و لعاب قهوه‌خانه‌های ایران "قلندر نقاش" نام کتابی است که به معرفی آثار و احوال استاد حسین دستخوش همدانی می‌پردازد، نقاشی که رنگ و لعاب قهوه خانه‌های ایران بود و بدون پرده‌های رزم و بزم او هیچ مجلسی گرم نمی‌شد.
با رواج قهوهخانه‌ها در ایران و استقبال مردم از این مکان‌ها، معرکه گیران و نقالان و پرده داران نیز به این گونه مکان ها وارد شدند و موجب پیدایی نوع ویژهای از نقاشی ایرانی یعنی "نقاشی قهوهخانهای" را فراهم کردند.
در واقع صاحبان چایخانه ها به سفارش مردم پرده هایی مناسب برای محل کسب خود تدارک دیدند و برای این منظور موضوع نقاشی ها به گونه ای انتخاب می شدند تا مورد علاقه مردمانی قرار گیرد که در قهوه خانه ها وقت می گذراندند؛ مثل صحنه های رزمی از داستان های شاهنامه فردوسی یا صحنه هایی از واقعه کربلا.
قهوه خانه جایی بود که از هر تیپ و طبقه ای حتی بازماندگان اشراف به آنجا می رفتند. در آن روزگار در قهوه خانه ها نبض زندگی اغلب مردمان شهرنشین ضربان داشت. در این مکان ها نقال های خوش صدا و خوش بیان داستان های شاهنامه را با گرمی خاصی برای مردم حکایت می کردند.
نقاشان قهوه خانه ای که آنجا پاتوق روز و شبشان بود با شنیدن داستان هایی که نقال می گفت دیوارهای قهوه خانه را با تابلوهایی با مضامین مذهبی، رزمی و حماسی می آراستند.
این روند سفارش دهی تابلو در قهوه خانه ها باعث شد که استاد دستخوش به حوزه کاری نقاشی قهوه خانه ای علاقه مند شود و با قبول سفارش های متعدد بر این سبک هنری تسلط یابد. استاد دستخوش صمیمیت فضای قهوه خانه ها در گذشته را به این صورت توصیف کرده است:
فضای قهوه خانه های سابق با امروز تفاوت زیادی داشت؛ دستکم ۲هزار متر زمین داشت و دارای باغچه بود.
نقاش یک گوشه ای کار می کرد، مرشد نقالی می کرد و آجیل فروش و سلمانی و بقیه حِرَف در یک گوشه ای دیگر. معمارها، مهندس ها، تاجرهای بازار نیز هر کدام جا و تخت داشتند و پاتوقشان آنجا بود.
نقاش هم آنجا نقاشی می کرد، مرشد نقال هم یک قسمت از شاهنامه را روایت می کرد و ما هم آنها را به تصویر می کشیدیم و اگر از مشتری های قهوه خانه کسی تابلویی سفارش می داد ما نیز سفارش او را می پذیرفتیم.
قهوه خانه هایی که استاد دستخوش حضور بیشتری داشت و آثار متعددی در آنجا آفرید عبارتند از : قهوه خانه چهارراه مولوی، قهوه خانه عباس تکیه، قهوه خانه علی ربیعی، قهوه خانه مشدی صفر، دوسال هم در قهوه خانه دروازه قزوین با مرحوم مدبر کار کرد و مدتی در قهوه خانه مشدی صفر در میدان سید اسماعیل بالای آب انبار به سفارش حاجی گلاب گیر موضوعاتی از نقاشی قهوه خانه ای را به تصویر می کشید.
مشکلات مالی باعث شده بود که استاد دستخوش تا آخر عمر نتواند یک کارگاه شخصی جداگانه برای خود داشته باشد. او تمام آثار نقاشی اش را یا در قهوه خانه ها می کشید یا در اتاق کوچکی در منزلش یا مکانی اجاره ای که مناسبتی با کارگاه نداشت.
ولی همین مکان ها محل خلق آثار بزرگی بوند که بر دیوارهای موزه ها و مجموعه های شخصی می درخشند و نام استاد را به نقاشی قهوه خانه ای آراستهاند. استاد حسین دستخوش همدانی از هنرمندانی بود که در نقاشی قهوه خانه ای صاحب سبک بود که در سال ۱۳۰۵ ه‍جری شمسی در همدان دیده به جهان گشود و در ۹ آبان‌ماه ۱۳۸۴ به دیار باقی شتافت.
