شوراهاي اسلامی روستايي

تاریخچه تشکیل شوراها

از سال ۱۳۶۱ بنا به تصویب هیئت وزيران و مجلس شوراي اسلامي شوراهاي روستايي توسط جهادسازندگي و زير نظر وزارت کشور در روستاها تشکيل گرديد اين روند تا سال ۱۳۶۵ ادامه داشت كه توانست حركت سازندگي و محروميت زدايي جهاد سازندگي و ساير نهادها و ارگانهاي دولتي در سطح روستاهاي كشور را با مديريت و جلب مشاركت مردم در انجام برنامه هاي عمراني و اقتصادي روستاها بعد از انقلاب قابل توجه است . لكن با توجه به مشكلات كشور از جمله جنگ تحميلي علي رغم توجه دولت بر برهه هاي مختلف امكان اجراي قانون انتخابات تا سال۱۳۷۷ فراهم نگرديد و مجلس بعد از چند بار انجام اصلاحيه بر قانون انتخابات شوراها در اول خرداد ۱۳۷۵ قانون تشكيلات وظايف و انتخابات شوراهاي اسلامي را از تصويب گذراند.در ۱۷ اسفند سال ۱۳۷۷ اولين دوره انتخابات سراسري شوراهاي اسلامي كشور با استقبال چشمگير مردم در بيش از ۴۰۰۰۰ حوزه انتخاباتي برگزار گرديد و نهايتاً حدود ۲۰۰ هزار نفر از منتخبين مردم جهت اداره امور شهرها و روستاهاي كشور به عنوان عضو شوراي اسلامي شهر يا روستا برگزيده شدند . شروع به كار شوراهاي اسلامي از ۹ ارديبهشت سال ۱۳۷۸ و همزمان با پيام تاريخي حضرت امام در خصوص شوراها و با صدور پيام ويژه اي از سوي مقام معظم رهبري آغاز گرديد و امروز شاهد فعاليت گسترده اين نهاد مردمي در كل كشور هستيم.

هدف از تشکیل شوراهای اسلامی روستایی

در فصل دوم اساسنامه جهاد سازندگی (خط مشی و شرح وظایف) در ماده 3 آن آمده است که: باتوجه به فقرفرهنگی حاکم بر روستاها، جهاد سازندگی به عنوان نهادی که بیشترین ارتباط را با روستاییان دارد، با تلاش در درک عمیق مسائل و مشکلات آنان و بالا بردن فرهنگ و رشد فکری مردم روستاها، از طریق فعالیت¬های فرهنگی و نیز مشارکت آنان در امور مربوط به خود، با تشکیل شوراهای اسلامی روستا نهایت سعی و کوشش خود را به کار می¬برد.

ضرورت هاي تشکيل شوراهاي اسلامي شهر و روستا

مهمترين دلايل و ضرورت هاي تشکيل شوراهاي اسلامي شهر و روستا عبارتند از : 1 – همانگونه که گفته شد مبناي شکل گيري شوراهاي اسلامي شهر و روستا ، عبارت است از آيه قرآني «و شاور هم في الامر» ، از طرفي مشورت کردن در اسلام جايگاه ويژه اي دارد به گونه اي که در قرآن کريم به عنوان يک الگو براي حکومت اسلامي معرفي شده است کما اينکه پيامبر اکرم نيز به اين کار توصيه شده است و با توجه به اينکه پيامبر معصوم بوده و نيازي به مشورت نداشتند لذا مشخص مي شود که هدف مهم اين کار ، ارائه درس به حکومت اسلامي و نيز مسلمانان براي انجام مشورت در امور مربوط به جامعه بوده است. بر اين اساس ، مراجعه به موضوع مهم مشورت که از طريق شورا عملياتي مي شود گامي در راستاي اجراي فرمان الهي تلقي مي گردد . 2 – تشکيل شوراهاي اسلامي شهر و روستا و استفاده از ظرفيت مردمي در تصميم سازي ها و به تعبير بهتر مشارکت دادن مردم در اين قبيل تصميم سازي ها ، نماد و مظهري مهم از مردمسالاري ديني واقعي مي باشد . 3 – عقل جمعي، استفاده از مشورت ديگران و اتکاء اداره کشور به خرد جمعي به جاي خرد فردي يک باسته عقلي در حکومت مردمسالار و يکي از عوامل کارآمدي نظام اسلامي و پرهيز از استبداد راي مي باشد که اتکاء به آن باعث پيشرفت کشور و تسهيل امور مي گردد و اين اصلي است که در روايات نيز به آن اشاره شده است . به عنوان مثال در حديثى از پيامبر اكرم ص نقل شده كه فرمود: « ما شقى عبد قط بمشورة و لا سعد باستغناء رأى‏ » يعني؛ هيچكس هرگز با مشورت بدبخت و با استبداد رأى، خوشبخت نشده است‏. همچنين در سخنان امام على ع مى‏خوانيم: « من استبد برأيه هلك و من شاور الرجال شاركها فى عقولهم‏» يعني؛ كسى كه استبداد به راى داشته باشد هلاك مى‏شود و كسى كه با افراد بزرگ مشورت كند در عقل آنها شريك شده است‏. بر اين اساس ، مراجعه به شوراهاي اسلامي شهر و روستا گامي در مسير اتکاء و استفاده از خرد جمعي و پرهيز از استبداد به راي مي باشد که هم ارشاد عقل مي باشد و هم توصيه شرع مقدس اسلام . 4 – تشکيل شوراهاي اسلامي شهر و روستا يکي از موضوعات مهم و مطرح در قانون اساسي مي باشد که چندين اصل از اين قانون را به خود اختصاص داده است و به همين دليل هر دولتي در صورتي که بخواهد اجراي بدون تنازل و تبعيض قانون اساسي را عملياتي نمايد بايد آن را اجرا نمايد و از آنجايي که در دهه هاي آغازين انقلاب اسلامي به دليل شرايط خاص کشور و نيز فقدان قانوني جامع در زمينه اجراي اصل شوراها ، اين بخش از قانون بر زمين مانده بود ، در سال 1377 نخستين گام در راستاي اجراي اين اصل با ثبت نام ، برگزاري انتخابات و نهايتا تشکيل نخستين دوره شوراهاي اسلامي شهر و روستا برداشته شد.