جشن چادر برداری در مسجد
مسجد آقا بزرگ کاشان در سال های کشف حجاب
اولین ثمره ازدواج حسن نراقی و رخشنده گوهر، فرزند دختری بود که پس از گذشت شش سال از این وصلت، در سال ۱۳۰۲ش، در کاشان به دنیا آمد؛ دختری که او را «ناهید» نامیدند. سه سال بعد، «احسان الله» و دو سال پس از او نیز، در سال ۱۳۰۷ش، آخرین فرزند این خانواده، که دختری به نام «فروهر» بود، به دنیا آمدند.
با تشکیل مجلس شورای ملی، یکی از مباحثی که از آغاز مورد نظر نمایندگان بود، مسئله تعلیم و تربیت بود که آموزش زنان و دختران نیز در متن آن قرار داشت؛ مباحثی که نشانگر دغدغه نمایندگان آزادیخواه و دلسوزی بود که در ضمن آنکه آموزش دختران و زنان را دارای اهمیت می دانستند، انجام آن را در چهارچوب مبانی دینی توصیه می کردند و در عین حال، توجه به حوزه های علوم دینی را در درجه اول اهمیت قرار می دادند.
ولی با به قدرت رسیدن تدریجی رضاخان در آبان سال ۱۳۰۴، که مامور اجرای بی چون و چرای منویات بیگانگان بود، نه تنها به اینگونه مسائل اهمیتی داده نشد که برای تربیت معلم برای آموزش دختران، استخدام زنی اروپائی، به عنوان یکی از خدمات مهم وزارت معارف، مطرح شد.
در واقع فروپاشی سلسله قاجاریه و واگذاری امور مملکت به رضاخان نشانگر تغییرات جدی و برنامه ریزی شده از سوی بیگانگان در امور بود. هنوز زمان اندکی از این تغییر و تحول سپری نشده بود که در فروردین ماه سال ۱۳۰۶ش، عدم رعایت حجاب خانواده رضاخان در حرم مطهر حضرت معصومه(س)، اعتراض آیت الله شیخ محمد بافقی(ره) و ضرب و شتم ایشان توسط رضاخان را به دنبال داشت و کمی پس از آن نیز، کلاه پهلوی اجباری شد.
در این موقع، ایجاد مدارس دخترانه و به صحنه آوردن آنان، که در گذشته به صورت سنتی و مکتب خانه ای بود، به یکی از دغدغه های روشنفکران حکومت رضاخانی تبدیل شد.
تبدیل مسجد آقابزرگ به مدرسه دخترانه
رخشنده گوهر نراقی که اینک اولین فرزندش به سن مدرسه رفتن رسیده بود، ابتدا در یکی از اتاق های منزل مسکونی خویش، کلاس درس کوچکی را برای او و چند تن از دختران هم سال او دائر کرد تا آنان را به شیوه نوینی که خود در مدرسه آمریکائی ها آموخته بود، آموزش دهد و این اقدام، طلیعه مکان یابی برای ایجاد مدرسه ای دخترانه، در شهر کاشان بود.
حسن نراقی، با وجود اینکه دانش آموخته مدرسه آلیانس بود، ولی هنوز در کسوت روحانیت قرار داشت و تولیت مسجد آقابزرگ با او بود. در این موقع، مدرنیته رضاخانی، قصد به صحنه آوردن زنان، آن هم به شیوه ولنگارانه اروپائیان را داشت و با مطرح نمودن قانون لباس متحدالشکل و مخالفت آشکار با علماء و روحانیون، در تلاش برای به تعطیل کشاندن حوزه های علمیه بود.
این زمان، فرصت مناسبی بود تا رخشنده گوهر، با مساعدت شوهر خویش، این مسجد را به مدرسه دخترانه تبدیل و به صورت همزمان، دو فقره از منویات رضاخانی، که یکی تعطیلی مدارس علوم دینی و دیگری، مقدمات اعلام کشف حجاب عمومی بود را به مرحله اجرا درآورد.
چگونگی این اقدام در مصاحبه وی در فروردین ماه سال ۱۳۵۱ش با مجله هفتگی اطلاعات بانوان، به این شرح است:
«خانواده نراقی در کاشان مسجدی داشتند به نام مسجد آقا بزرگ، که سال ها در این مسجد، طلاب به تحصیل علوم دینی می پرداختند و تدریس اصول مذهبی در این مسجد صورت می گرفت. تولیت این مسجد به عهده شوهرم بود. بعد از مشورت با شوهرم و کسب اجازه از اداره اوقاف و وزارت فرهنگ، مسجد آقا بزرگ را به صورت مدرسه درآوردم. به خاطر می آورم، سال ۱۳۰۸ بود که امتیاز مدرسه آماده شد و تابلوی آن که به نام دبستان دانش دوشیزگان کاشان نامگذاری شده بود، نصب شد.»
با وجود اینکه شهر کاشان دارالمومنین و دارای سابقه ای دیرین در تربیت علماء و فقها بود، که خاندان نراقی، یکی از اجله آنان است، ولی استبداد رضاخانی از یک سو و وجاهتی که «آقاحسن نراقی» در وابستگی به دودمان نراقی داشت و خود نیز در کسوت روحانیت بود، از دیگر سو، اجازه ی هرگونه اعتراضی را از مردم متدین و علمای کاشان گرفته بود.
همین موقعیت بود که به رخشنده گوهر، این جسارت را داد تا نه تنها تعدادی دانش آموز پسر را در مدرسه خود ثبت نام و مقدمات تشکیل کلاس های مختلط۱۱ را فراهم نماید، بلکه لباس های فرم نیمه عریانی را نیز طراحی کند تا دانش آموزان مدرسه، همراه با موسیقی، به ورزش! بپردازند:
«من بعد از مدتی، برای دانش آموزان مدرسه ام، لباس ورزش هم درست کردم که شامل بلوز سفید آستین کوتاه، با شلوار دبیت مشکی بود. شلوار لباس ورزش، تا بالای زانو بود و لبه آن با کش جمع می شد که دختران، بتوانند به راحتی حرکات لازم ورزشی را انجام دهند. دخترها در ساعات ورزش، پاپیون سفید به سر می زدند و جوراب سفید ساقه کوتاه می پوشیدند. معلم ویلون هم داشتیم که او ویلون می نواخت و شاگردان، با نوای ویلون ورزش می کردند»
