جمعه سیاه-17 شهریور

واکنش علما و بیانیه آیت الله محلاتی

در تاریخ 15 شهریور مصاحبه "آیت الله دستغیب " با روزنامه کیهان و انتقاد از اوضاع انجام شد. ایشان درباره تغییرات اخیر در کابینه اظهار داشتند: «تا زمانی که علما و سایر مخالفان که در زندان ها و تبعیدگاه ها به سر می برند، آزاد نشوند، نیز تا هنگامی که عاملین حملات به مردم و کشتارهای بی رحمانه در شهرهای مختلف محاکمه و مجازات نشوند، قوانین ضد اسلامی کاملا لغو نشود، همچنین آزادی مطبوعات، بیان و قلم اعمال نشود، تغییر افراد کابینه و وعده ها به هیچ وجه موجب اطمینان و آرامش نخواهد بود.» کارکنان آب منطقه ای نیز دست به اعتصاب زدند. در اوج مبارزات و راه پیمایی ها و اعتصابات ملت ستمدیده ایران به رهبری روحانیت و درست یک روز پیش از فاجعه 17 شهریور(جمعه سیاه) اعلامیه تاریخی زیر با محتوایی در سطح جهانی ٬ از طرف حضرت آیةالله حاج شیخ بهاءالدین محلاتی منتشر گردید وبه زبانهای آلمانی ٬ فرانسه ٬ انگلیسی و عربی در سراسر دنیاترجمه و پخش شد. مضمون اعلامیه ٬ آن هم به زبانهای خارجی در خارج ٬ دولت فرمایشی شریف امامی را بر سر خشم آورد و درجرائد نسبت به آن عکس العمل نشان داد ٬ ولی چون اوضاع مملکت درهم ریخته و آشفته بود متعرض خود آیةالله محلاتی نشدند. بخشی از اعلامیه معظم له بدین شرح است: «در این روزهای حساس که ملت ایران با شهامت و قاطعیت بیمانندی برای به دست گرفتن حاکمیت ملی خود مبارزه میکند و جهان خارج برآنچه که در کشورهای اسلامی ما میگذرد با دقت وکنجکاوی نظاره می کنندبرحسب مسئولیتی که در قبال دین و انسانیت دارم لازم میدانم به اطلاع جهانیان برسانم که جنبش اخیر روح انیت شیعه و تمامی طبقات و قشرهای مردم ناشی از عدم رضایت از حکومت فردی و نفرتانگیز رژیم استبدادی است که از سال 1304 تاکنون بر ایران سایه افکنده و سرطانوار در اعماق پیکر ملت ایران ریشه دوانده است. حکومت های ایران از هیچگونه تجاوز و جنایت و هتک حرمت نسبت به حقوق فردی وجمعی ملت ایران و مقدسات مذهبی و سنن اخلاقی آن خودداری نکرده و چه بسیار افرادبرجسته و جوانان ارزنده کشور را به جرم آزادیخواهی کشته و یا در زندانهای مخوف موردشکنجه قرار داده و میدهند... این جانب به عنوان یکی از پاسداران دین مبین اسلام و خادمین به شریعت ٬ درشرایطی که تبعید دو ناراضی از رژیم شوروی عکسالعمل شدیدی در دنیای غرب ایجاد نمود ٬ توجه عالمیان را به روش ظالمانه و غیرانسانیرژیم ایران با 35 میلیون جمعیت مخالف خود ازطریق کشتار دسته جمعی ٬ تبعید و زندان اعمال مینماید ٬ جلب نموده و از وجدانهای بیدار جوامع بشری ٬ رهایی ملت ایران را از چنگال ظلم و استبداد استمداد می نمایم.» در همین تاریخ در شیراز، جهرم و کازرون حکومت نظامی اعلام شد. هنوز 15 روزازتشکیل دولت آشتی ملی شریف امامی نگذشته بودکه یکی از بزرگترین جنایات رژیم پهلوی در میدان ژاله تهران که پس از انقلاب شهدا نام گرفت ٬ روی داد. نیروهای مسلح رژیم به روی مردم بی دفاع تهران آتش گشودند و بسیاری از آنان را کشته و زخمی نمودند. جمعه 17 شهریور را خبرنگاران خارجی "جمعه سیاه" نامیدند.

منبع:

آرشیو دفتر تاریخ شفاهی شیراز