مهاجران و انصار "چ"
پیش درآمد
کروهکهای ضد انقلاب در همان ابتدای انقلاب در مناطق مختلف فعالیت خود را گسترش دادند. از جمله ی این مناطق، نقاط کرد نشین بود. احزابی چون دموکرات و کوموله و چریکهای فدایی خلق اکثریت و اقلیت و... در کردستان دست به حرکات نظامی بسیاری زدند تا بلکه بتوانند انقلاب نوپایی که عمرش به چند روز هم نرسیده بود را تکه تکه کنند و بلکه بتوانند خودمختاری یا تجزیه کردستان را رقم بزنند. از این روی در نقاط مختلفی از شهرهای کرد نشین غائله های مختلفی شروع شد. یکی از مهمترین این ها حصر پاوه بود که در مرداد سال 58 رخ داد. ضد انقلاب شهر پاوه را در محاصره قرار داد و داشت میرفت که تمام شهر سقوط کند. در مقابل، چند صد تن از نیروهای ژاندارمری و سپاه پاسداران از شهر دفاع کردند. برای تقویت دفاع شهر، حدود هشتاد نفر از نیروهای سپاه تحت فرماندهی علی‌اصغر وصالی به مدافعان پیوستند. تا روز ۲۷ مرداد، برتری با طرف کرد بود و آنها توانستند تقریباً همه شهر جز پاسگاه ژاندارمری و پادگان سپاه را تصرف کنند. پس از تلاش‌های ولی‌الله فلاحی، فرمانده نیروی زمینی ارتش و مصطفی چمران، نماینده دولت موقت، برای حفظ شهر، در نهایت با فرمان خمینی، رهبر جمهوری اسلامی، هلی کوپترهای هوانیروز به فرماندهی احمد کشوری توانستند مهاجمان را شکست دهند و محاصره پاوه را بشکنند و مناطق تصرف شده را بازپس گیرند.
در فیلم چ تنها بخشی از غائله به نمایش گذاشته شده است و آن نقش شهید چمران و نقش پیام تاریخی حضرت امام خمینی ره در ختم دادن به این غائله بوده است. نکات بسیار مهمی که در این ماجرا به نمایش در نیامده است، نقش مردم پاوه در مبارزه با این گروهک ضد انقلاب است.
غائله کردستان؛ از سنندج تا پاوه
حزب دموکرات کردستان که سال ۱۳۲۳ و در زمان اشغال ایران توسط متفقین و با پشتیبانی شوروی اعلام موجودیت کرده بود، پس از خروج اشغالگران از هم پاشید. این حزب پس از ۳ دهه سکوت در ۲۴بهمن۱۳۵۷ که تنها ۲ روز از پیروزی انقلاب گذشته بود، به پشتوانه حمایت بیگانگان و بخصوص آمریکا ادعای خود مختاری و جدایی‌طلبی کرد.
عبدالرحمن قاسملو (فارغ‌التحصیل دانشگاه پراگ چکسلواکی) و غنی بلوریان به عنوان ۲ نفر از رهبران گروهک مائوئیستی دموکرات از مرزهای غربی وارد کشور شده و به دنبال اجرای طرح جدایی کردستان و تشکیل جامعه سوسیالیستی بر اساس تفکر جدایی دین از سیاست بودند.
به دنبال حملات متعدد عناصر مسلح این گروهک به پاسگاه‌های ژاندارمری و خلع سلاح آنها هیاتی از سوی دولت موقت در روز ۳۰ بهمن ۵۷ برای مذاکره با رهبران ناآرامی‌ها عازم مهاباد شد، اما در حالی که گروه‌ها‌ی مسلح اقدامات تروریستی و خرابکارانه خود را آغاز کرده بودند، دولت موقت در برابر گسترش نفوذ گروه‌ها‌ی تجزیه‌طلب در کردستان سیاست مماشات را در پیش گرفته بود.
فردای روز مذاکره پادگان مهاباد سقوط کرد و تمام سلاح‌ها و مهمات آن به غارت رفت. ۱۸ دستگاه تانک، ۳۶ قبضه توپ سنگین و هزاران قطعه سلاح توسط اعضای حزب دموکرات از پادگان خارج شد و سپس پادگان را آتش زدند.
در همین زمان آمریکایی‌ها نیز ضمن پیگیری دقیق این حادثه و حوادث مشابه آن حمایت‌ها‌ی خود را به صورت پنهانی ادامه می‌دادند. گزارش خیلی محرمانه ۲۹ اسفند ۵۷ سفارت آمریکا در تهران با عنوان «قیام کردها در سنندج» (که بعدها از اسناد سفارت آمریکا در جریان تسخیر لانه جاسوسی به دست آمد) درباره چگونگی و علل وقوع درگیری سنندج می‌نویسد: «حاکمیت دولت در منطقه دور دستی مانند کردستان بسیار ضعیف است. سنی‌ها‌ی ایران کمتر شیفته این انقلاب اصولاً شیعه در ایران هستند، مخالفت قابل توجه در مناطق دیگر هم وجود داشته است».
در همین گیر و دار گروهی به نام «سرمچاران (فداییان) خلق بلوچ» هم در مورد حوادث سنندج و خواست‌ها‌یشان این‌گونه اعلام مواضع کردند: «ریختن خون برادران کرد را بشدت محکوم می‌کنیم، خود مختاری را حق مسلم تمامی خلق‌ها‌ی تحت ستم از جمله خلق بلوچ می‌دانیم و...!» در حالی که روزبه‌روز بر شدت اقدامات گروهک کومله افزوده می‌شد، حمله به پادگان نظامی، کمین و کاشت مین در سر راه نیروهای نظامی، ترور و ارعاب افراد بومی و غیر بومی، مصادره و به آتش کشیدن امکانات دولتی و گرفتن مالیات از مردم و... از جمله اقدامات تخریبی حزب دموکرات بود.
روزنامه اطلاعات در دوم اسفند۱۳۵۷ خود می‌نویسد: «افراد مسلح که خواهان خودمختاری هستند با تشکیل کمیته مشترک سربازان انقلاب و رزمندگان کرد، اداره امور پادگان‌های پیرانشهر و پسوه در نزدیکی مهاباد را به دست گرفتند.» در نوروز ۱۳۵۸ وضعیت سنندج به مرحله‌ای می‌رسد که ساختمان شهربانی و رادیو و تلویزیون به اشغال مهاجمان مسلح در می‌آید. به دنبال این حادثه، هواپیماهای فانتوم ارتش برفراز شهر در ارتفاع کم به پرواز در می‌آیند و به دستور سرلشکر قرنی عده‌ای از نیروهای مردمی، پاسداران و سربازان از کرمانشاه با بالگرد به داخل پادگان سنندج گسیل می‌شوند. با ورود این نیروها که با فداکاری خلبان بالگرد شهید احمد کشوری زیر باران گلوله صورت گرفت، مقاومت در پادگان سنندج قدرت بیشتری پیدا کرد. طی مدت درگیری هیات بلندپایه‌ای از جانب امام خمینی(ره) با شورشیان وارد مذاکره شد که مرکب بود از آقایان طالقانی، بهشتی، صدر حاج سید جوادی، بنی‌صدر و ها‌شمی رفسنجانی. بالاخره در روز دوم فروردین آتش بس اعلام شد.
حصر پاوه
فردای آتش بس به طور غیرمنتظره‌ای به دستور نخست‌وزیر مهندس بازرگان، سرلشکر قرنی نخستین رئیس ستاد ارتش از سمت خود برکنار شد. هنوز یک ماه از اعلام آتش بس نگذشته بود که حزب دموکرات به منظور نفوذ در آذربایجان غربی و شهر نقده بحران جدیدی را در منطقه ایجاد کرد. این بار شهر پاوه مقصد تروریست‌ها بود. چپی‌ها در تیر ۵۸ و در حمله‌ای بی‌رحمانه به سپاه نوپای مریوان، ۱۷ نفر از پاسداران را به شهادت رساندند. در ۲۵ مرداد روزنامه‌ها خبر از حمله گسترده افراد مسلح به پاوه را دادند. راه‌های ورودی شهر بسته شده بود. افراد مسلح مردم و پاسداران را قتل عام می‌کردند. پاوه روزهای سختی را سپری می‌کرد به گونه‌ای که از همه شهر فقط ۲ نقطه در دست نیروهای انقلابی بود. مهاجمان مسلح خانه‌ها را غارت و سپس به آتش می‌کشیدند. چند ماشین با بلندگو در وسط شهر پی در پی اعلام می‌کردند: هرکس وفاداری خود را به حزب دموکرات اعلام کند درامان است. ما فقط آمده‌ایم پاسداران دکتر چمران را سر ببریم! (دکتر چمران به دستور امام برای پایان دادن به آشوب پاوه اعزام شده بود).
سرانجام و پس از آن که هزاران نفر از عناصر حزب بعث عراق و گروهک‌ها‌ی ضد انقلاب وابسته به بیگانگان مانند کومله، فداییان خلق و حزب دموکرات کردستان، در مرداد ۱۳۵۸ به شهر پاوه در منطقه کردنشین استان کرمانشاه هجوم آوردند، این شهر را تصرف کرده و دست به جنایت‌ها‌ی شنیع زدند امام خمینی(ره) فرمانی تاریخی برای آزاد سازی پاوه صادر کردند:
پیام تاریخی امام
«...به دولت و ارتش و ژاندارمری اخطار می‌کنم اگر با توپ‌ها و تانک‌ها و قوای مجهز تا ۲۴ ساعت دیگر حرکت به سوی پاوه نشود، من همه را مسوول می‌دانم. من به عنوان ریاست کل قوا به رئیس ستاد ارتش دستور می‌دهم که فوراً با تجهیز کامل عازم منطقه شوند و به تمام ارتش و ژاندارمری دستور می‌دهم که بی‌انتظار دستور دیگر و بدون فوت وقت با تمام تجهیزات به سوی پاوه حرکت کنند و به دولت دستور می‌دهم وسایل حرکت پاسداران را فوراً فراهم کنند، تا دستور ثانوی، من مسوول این کشتار وحشیانه را قوای انتظامی می‌دانم و در صورتی که تخلف از این دستور نماید، با آنان عمل انقلابی می‌کنم...»
تاریخ گواهی می‌دهد که پس از این فرمان سیل عظیمی از نیروهای مردمی و ارتشی به سوی پاوه رهسپار شدند. هزاران نفر جلوی نخست‌وزیری طلب اسلحه می‌کردند. افراد زیادی با پای پیاده از کرمانشاه به سوی پاوه حرکت کردند. دشمن پا به فرار گذاشت و شهرهای مریوان، بسطام، بانه سردشت، مهاباد، بوکان و سقز به تصرف نیروهای انقلاب در آمد و سران حزب دموکرات و کومله به عراق فرار کردند.
کتاب خبرنگار جنگی
معرفی کتاب خبرنگار جنگی اثر مریم کاظم زاده:
"مریم کاظم زاده"، عکاسِ خبری جنگ، متولد سال 1335 است. وی سابقه همکاری با روزنامه های انقلاب اسلامی ، کیهان و مجله زن روز را دارد. او فرزند یک خانواده سرشناس در شیراز است وتحصیلات عالیه اش را در انگلستان به پایان رسانده است.مریم کاظم‌زاده می‌گوید: «غائله کردستان که آغاز شد، خودم را به عنوان خبرنگار به مریوان رساندم. شهید وصالی هم با نیروهایش به آنجا آمده بود. شهید چمران من را با اصغر آشنا کرد تا مصاحبه‌ای در خصوص پاوه ضبط کنم، اما با واکنش بدی از سوی اصغر وصالی مواجه شدم. ...
==فیلم چ==
فیلم چ به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا و محصول سال ۱۳۹۲ می‌باشد. این فیلم داستان دو روز از زندگی مصطفی چمران در خلال نبرد پاوه را به تصویر می‌کشد.
سریال سیمرغ
مجموعه تلویزیونی سیمرغ، به کارگردانی حسین قاسمی جامی ، محصول سال ۱۳۷۱ شبکهٔ ۱ سیمای جمهوری اسلامی ایران است. این سریال روایت‌گر زندگی دو تن از خلبانان هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران یعنی احمد کشوری و علی‌اکبر شیرودی است. در یکی از قسمت‌های این سریال مشارکت هوانیروز در نبرد پاوه روایت می‌شود.
مطالعه بیشتر
| روایت تسنیم از غائله پاوه؛ شهید چمران ضدانقلاب را چگونه مجبور به ترک پاوه کرد؟ |
| روایتی واقعی از غائله پاوه/ دستمال سرخ‌ها چه کسانی بودند؟ |
| مثال |
منابع
- دفتر تاریخ شفاهی کرمانشاه
- غائله کردستان؛ از سنندج تا پاوه. آفتاب آنلاین.
- نبرد پاوه. ویکی پدیا.
- کتاب خبرنگار جنگی. ایران کتاب.
