شهر سوخته، آغازگر تمدن شهرنشینی

شهر سوخته نام منطقه‌ای باستانی و شگفت انگیز در جنوب شرق ایران زمین، سرزمین آغاز تمدن بشری است، سرزمینی اساطیری که بدون شک منبع تاریخی برای مشخص شدن هویت انسانی است. این محوطه باستانی در ۵۶ کیلومتری جنوب زابل و ۱۶۰ کیلومتری شمال زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان در حاشیه راه زابل به زاهدان واقع شده و می‌تواند یکی از مقاصد گردشگری تاریخی محسوب شود، جایی که نشانگر اوج تمدن و پیشینه پر افتخار ایرانیان است. بر اساس نظریه دیرینه شناسان، این شهر سه هزار و ۲۰۰ سال پیش از میلاد پایه گذاری شده و مردم آن در چهار دوره بین سال های سه هزار و ۲۰۰ تا یک هزار و ۸۰۰ پیش از میلاد در این مکان سکونت داشته‌اند، محوطه باستانی شهر سوخته در هزاره دوم و سوم پیش از میلاد، توسط مهاجرانی که از چهار گوشه به آن وارد شده‌اند، بنا شده است و تا کنون سند یا سنگ نوشته ای که نام واقعی و باستانی این شهر را مشخص کند به دست نیامده و به علت آتش سوزی در دو دوره زمانی بین سال های سه هزار و ۲۰۰ تا ۲ هزار و ۷۵۰ پیش از میلاد «شهر سوخته» نامیده می شود. این مکان از نادرترین شهرهای باستانی است که در آن زنان عهده دار امور مالی خانواده بوده اند؛ بر مبنای یافته های دیرینه شناسان، شهر سوخته ۱۵۱ هکتار گستره دارد و بقایای آن نشان می دهد که این شهر دارای پنج بخش مسکونی واقع در شمال شرقی شهر سوخته، بخش های مرکزی، منطقه صنعتی، بناهای یادمانی و گورستان است که به صورت تپه های متوالی و چسبیده به هم واقع شده اند. ۸۰ هکتار از گستره شهر سوخته را بخش مسکونی تشکیل داده و مهمتر اینکه شهر سوخته مرکز بسیاری از فعالیت های صنعتی و هنری آن دوران بوده است به طوری که به گفته باستانشناسان و کاوشگران، در شهر سوخته نمونه های جالب و منحصر به فردی از زیورآلات به دست آمده است. در شهر سوخته انواع سفالینه ها و ظروف سنگی، معرق کاری، انواع پارچه و حصیر یافت شده که معرف وجود چندین گونه صنعت، به ویژه صنعت پیشرفته پارچه بافی در آنجاست. تاکنون ۱۲ نوع بافت پارچه یکرنگ و چند رنگ و قلاب ماهیگیری در شهر سوخته به دست آمده و نیز مشخص شده مردم این شهر با استفاده از نیزارهای باتلاق های اطراف دریاچه هامون سبد و حصیر می بافتند و از این نی ها برای درست کردن سقف خانه ها نیز استفاده می کردند. صید ماهی و بافت تورهای ماهیگیری نیز از دیگر مشاغل مردمان شهر سوخته بود. با توجه به موارد یاد شده شهر سوخته بدون شک جزو شهرهای بسیار پیشرفته زمان خود بوده است.