عروسک بومی دوتوک

عروسک‌های بومی و دست‌ساز «دوتوک» ریشه در فرهنگ مناطقی از استان‌های خراسان جنوبی و مناطق بلوچ‌نشین استان سیستان و بلوچستان دارد و یادآور لالایی‌ها، شعرهای قدیمی و خاطرات زندگی روستایی و عشایری است.

عروسک‌های بومی که هویت جهانی گرفتند

دوتوک، میراث ناملموس با شهرت جهانی

عروسک های زیبای دوتوک

عروسک‌های بومی که چند سالی است در برخی مناطق کشور به دست زنان روستایی تولید می‌شود، امروزه به یکی از جاذبه‌های فرهنگی و گردشگری تبدیل شده است. برای عروسک‌ها برندی با نام «دوتوک» ثبت شده است، به این دلیل که جامعه محلی به عروسک دوتوک می‌گویند. دوتوک در زبان بلوچی به معنای دختر کوچک است. عروسک‌هایی که از سال ۹۳ بعنوان میراث ناملموس ثبت ملی شده و حتی شهرت جهانی دارند.

طراحی و تولید عروسک‌ها

ساخت عروسک دوتوک

یادداشت عروسک

مراحل طراحی و تولید عروسک‌ها توسط روستاییان با ماهیت مواد و مصالح بومی و سازگار با محیط زیست انجام می‌شود و هیچ عروسکی شبیه به عروسکی دیگر نیست و خلاقیت و آزادی عمل در ساخت و داشتن داستان منحصر به فرد از دیگر ویژگی‌های هر عروسک است؛ بطوری که هر عروسک یک شناسنامه دارد که در آن نام عروسک و شرح زندگی آن که در واقع شرحی از چگونگی زندگی جامعه روستایی است، بیان می‌شود. مرحله چهره‌نمایی و تصویرسازی صورت نیز به دو شکل انجام می‌گیرد؛ یکی ساخت چهره‌هایی ابتدایی و بدون چشم و دهان و بینی که خود به دو دلیل صورت می‌گیرد؛ اول باورهای اعتقادی موجود در منطقه که می‌گوید نباید برای عروسک‌ها چهره ترسیم کرد و دوم؛ حفظ شیوه و سبک قدیم عروسک‌سازی در منطقه که ساخت عروسک‌های ساده بدون اجزای صورت بوده است. در حین ساخت عروسک‌ها، لالایی‌ها، شعرها و خاطرات زندگی روستایی عشایری که دانش بومی ارزشمندی در آن نهفته است نیز به نمایش می‌گذارند.

چشم انداز

درگذشته عروسک‌های دوتوک روستای تاجمیر در استان خراسان جنوبی نشانه‌های فرهنگ غنی منطقه سربیشه را با خود همراه داشتند و گویای هنرمندی دستان مادران و دختران این منطقه بودند. مادرانی که سالها این هنر را فراموش کرده بودند و بیم آن می‌رفت که این هنر از ذهن معدود افرادی که تجربه ساخت آن را داشتند نیز پاک شود ولی به همت کمیته امدادامروزه این هنر جان تازه‌ای یافته و روز به روز به تعداد خانواده‌هایی که دوباره شروع به ساختن عروسک می‌کنند اضافه می شود. این طرح تقویت خودباوری و حس خلاقیت و اعتماد به نفس و افتخار به ارزش‌های بومی و تبادل تجربه میان اهالی روستا و افزایش امید به زندگی و صدور ارزش‌های فرهنگی به دیگر مناطق دنیا را در پی دارد. دوتوک‌هایی که امید آن می رود جایگزین نمونه های خارجی در کشور شود و جایگاه خود را در سبد خرید کالاهای فرهنگی خانواده‌های ایرانی بازیابد.

محتوای بیشتر

مجموعه تصاویر	مجموعه تصاویر	فیلم خبری
مستند دوتوک (قسمت 1)	مستند دوتوک (قسمت 2)	مستند دوتوک (قسمت 3)

منابع

عروسکی به نام «دوتوک». خبرگزاری مهر. 3 دی 97

آیا «دوتوک» خراسانی جایگزین «باربی» آمریکایی خواهد شد؟. خبرگزاری قدس آنلاین. 20 مرداد 99

داستان ۴۰ زن روستایی بلوچ که عروسکی را به ثبت ملی رساندند. جنوب پرس. 3 بهمن 97

عروسک‌های دوتوک در بازار‌های کشور. خبرگزاری صدا و سیما. 21 اردیبهشت 98

داستان عروسک ها - روستای تاجمیر خراسان جنوبی. خبرگزاری صدا و سیما. 20 خرداد 99

مستند دوتوک، اولین عروسک ملی- قسمت اول. آپارات.

مستند دوتوک، اولین عروسک ملی- قسمت دوم. آپارات.

مستند دوتوک، اولین عروسک ملی- قسمت سوم. آپارات.