به من نگویید: «مؤسس جهاد»

«من از شما بابت کار ارزشمندتان ممنونم، اما چرا نوشتید من مؤسس جهادم؟ حداکثر می‌شد بنویسید "عضو هیئت مؤسس جهاد که در سیر تاریخیِ تأسیس و استمرار این نهاد از ابتدا حضور داشته"؛ مؤسس جهادسازندگی دم مسیحایی حضرت امام بوده؛ ما فقط سربازان و فرزندان ایشان بودیم. من که هیچ! قطره‌ای از اقیانوس جهادگران و کوچکترین عضو این خانواده‌ بوده‌ام.»

محمد تقی امانپور

محمد تقی امانپور

ایشان متولد ۱۳۳۴ در شهر رشتخوار و از مدیران موفقی است که دیار مردمان افتاب رشتخوار به کشور ارزانی داشته است. او پیش از انقلاب در دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی‌تکنیک آن زمان) پذیرفته شده؛ و در کنکور نفر اول رشته‌اش بوده است. در زمان دانشجوییِ او روال بر این بود که نفرات اول بصورت اتوماتیک بورسیه‌ی دانشگاه "MIT" می‌شدند؛ اما چون محمدتقی جوان در فعالیتهای انقلابی ورود کرد (و به همین خاطر دو نوبت دستگیر شد)، از این امکان محروم ماند. بعد از انقلاب جزو پانزده نفر هسته‌ی نهضت دانشجویی بوده که خدمت امام رسیدند. امام در آن جلسه دستور دادند که "بروید با دولت همکاری کنید"؛ در پی این، محمدتقی شد نماینده‌ی نخست‌وزیر (مرحوم مهندس بازرگان) در رکن 2 ارتش، برای ساماندهی دانشجویان. از این جمع 15 نفره، فقط دو نفر تا انتها در جهاد ماندند؛ برخی شهید شدند، و بیشتر هم به نهادهای دیگر پیوستند؛ البته برخی نیز فکرشان عوض شد و به‌نوعی توبه‌کار شدند - از این بگذریم...

مواجهه‌ی چند ماهه با ضد انقلاب، این دانشجوها را به‌سرعت به این نتیجه رساند که یک نهاد پشتیبان برای کشور تعریف کنند، که با پلت‌فرم «رفع محرومیت» و با رسوخ در دلها، جلوی رخنه‌ی ضد انقلاب را در روستاها و مناطق دوردست بگیرد؛ به نظر می‌رسد از این حیث مؤثرترین اقدام پس از انقلاب، همین بوده است. اینها رفتند به روستاها و به مردم گفتند این انقلاب بنا بوده یاور مستضعفان باشد، ما هم به‌عنوان فرزندان امام در خدمت شما هستیم تا کسری کارآمدی نظام بروکراتیک کشور را از جانب امام برای شما ترمیم کنیم. طرح جهاد توسط همین جمع تهیه شد و به‌واسطه دکتر بهشتی به‌دست امام رسید و ایشان هم روی همان پیشنهاد فرمان صادر کرد. محمدتقی – همان نماینده‌ی جوان نخست وزیر در ارتش - اینجا هم نقشی بی‌بدیل داشته است.

مسئولیت ها و فعالیت ها

وی در ادامه‌ توفیق این را داشت که ذیل این پلت‌فرم بدیع، ساختارهای متنوعی را ایجاد و راهبری کند، که هر یک اعجاب‌انگیز است. در هر کدام هم می‌شود گفت بی‌نظیر یا کم‌نظیر بوده؛ یا لااقل می‌شود گفت در هر یک از جایگاهها کسی مثل او را سراغ نداریم. از جمله مسئولیتها و فعالیتهایش از این قرار بوده است:

• عضو شورای مرکزی جهاد‌سازندگی.
• ساماندهی جهادسازندگی خوزستان.
• پیش‌بینی کننده‌ی جنگ تحمیلی از یک سال قبل از آغاز؛ در زمان مسئولیت جهاد خوزستان.
• تنها عضو غیرنظامی اتاق جنگ در طول دفاع مقدس.
• تأسیس و شکل‌دهی و مسئولیت در «پشتیبانی و مهندسی جنگ جهاد»؛ انبوه شاهکارهای فناورانه‌ی خاص در جنگ (مثل موشک، و اژدر و پل و ...) از همین ساختار درآمد.
• تشکیل قرارگاههای چهارگانه و قرارگاه مرکزی مهندسی جهاد در جنگ.
• مؤسس «صنایع روستایی»؛ که قبلاً «کمیته فنی» بود.
• عضو شورای مرکزی جهادسازندگی و مسئول امور استانهای جهادسازندگی - یعنی مسئول صدور احکام عزل و نصب مدیران استانی جهاد.
• مبدع یک رشته‌ی جدید برای ارتقاء و تربیت مدیران جهادگر: کارشناسی «اقتصاد و برنامه‌ریزی» - او در واقع مؤسس آموزش مدیران جهاد بود برای اینکه آنها را به کارآمدی و دانشهای روز مجهز کند.
• مبدع «اردوهای هجرت» در سال 1365؛ که ورژن ارتقاء یافته‌ی اردوهای جهادی فعلی است؛ خیلی بعدترها «اردوهای جهادی» شکل گرفت که باز هم «اردوی هجرت» نشد؛ این یک رویکرد ناب مدیریت جهادی بود.
• جهادسازندگی خوزستان را در سال 59 برای مدت کوتاهی تعطیل کرد برای مهندسی مجدد در ساختارها و فرآیندها.
• اولین و آخرین و تنها معاون آموزش و تحقیقات وزارت جهادسازندگی طی 14 سال. جهاد در بدو تأسیس مرکز تحقیقاتی نداشت؛ اما وقتی منحل شد 150 مؤسسه و مرکز آموزشی و تحقیقاتی ذیل جهاد در سراسر وجود داشت که حدود 10 هزار پروژه‌ی تحقیقات کاربردی را هدایت کرده؛ و 15 هزار نیروی متخصص و مدیر ارشد و برنامه‌ریز راهبردی تربیت کرده بود.
• واژه‌ی «جهاد علمی» را اولین بار محمد تقی امانپور مطرح کرد.
• «هاروارد» دو نوبت برای شرکت در کارگاه مدیران ارشد و رهبران جهانی، با موضوع «توسعه‌ی کسب و کار در جهان سوم» او را دعوت کرده است.
• برای اولین بار از روشهای نوین استحصال آب مانند «آبخوان‌داری» گفت؛ در سال 79 گفت که مدلهایش توان احیای 100 میلیارد متر مکعب آب در سال (معادل کل مصرف فعلی کشور) را و توان تأمین آب و غذای حداقل 300 میلیون نفر را دارد؛ و الآن بعد از دو دهه با تکمیل این مدل، و ارتقای تکنولوژیهای روز، سفت و سخت روی این ایستاده که حداقل 500 میلیون نفر را می‌شود با امکانات فعلی کشور آب و غذا داد. برای این ادعا هم مدلها و پایلوتهای اجرا شده‌ی روی زمین دارد که نشانتان می‌دهد.
• پس از 22 سال فعالیت در جهادسازندگی به وزارت نفت می­‌رود و به‌عنوان مدیرعامل شرکت کالای نفت، سنگ بنای حمایت از ساخت داخل را با نوآوری و تشکیل یک ساختار جدید می‌دهد؛ متعاقب این، یک جریان قدرتمند حمایت از ساخت داخل راه­‌اندازی می­‌شود و شرکت کالا تبدیل می‌شود به شرکت پشتیبانی ساخت و کالای نفت.

تحولات مدیریتی نمی­‌گذارد این جریان قدرتمند ادامه پیدا کند؛ او جابه­‌جا می­‌شود و می­‌رود جهاد علمی را در مدیریت شهری راه می­‌اندازد، در سمَت رئیس مرکز مطالعات و برنامه­‌ریزی شهری. آنجا هم مدل توسعه پایدار شهری را طراحی می­‌کند برای تهران و مشهد. بعدها برمی­‌گردد نفت و مدلی بدیع طراحی و راه‌اندازی می‌کند که خودش آن را «توسعه‌ی پایدار صادارت با فاند واردات» می‌نامد. الآن هم که مدیرعامل کانون جهادگران شده، روشی بدیع طراحی کرده که انقلابی در سبک ثبت تاریخ شفاهی کشور خواهد بود. با این حساب چهل سال در رده‌ی مدیریت ارشد اجرایی کشور فعالیت شبانه­‌روزی داشته و هرجایی می­‌رود ساختار و جریان قدرتمند تولید و اشتغال و ساخت داخل راه می­‌افتد. پای صحبتش که بنشینید گرچه مدلهایش در ابتدا «فضایی» و «افسانه‌ای» و «غلوآمیز» به نظر می‌رسد، اما چنان روشن و با شاخص حرف می‌زند، و آنقدر برایتان نمونه و پایلوت انجام شده می‌آورد که بعد از مدت کوتاهی، کاملاً متقاعد می‌شوید که مدلهایش کاملاً عقلایی و اجرایی است. یکی از مهمترین تفاوتهای الگوهایش با مدلهای جاری این است که مملو از ابتکار و خلاقیت در ساختارسازی است - که این در مدیران کشور کمتر وجود دارد.

* البته که نقش محمدتقی امانپور در کنار عظمت امام که قرار می‌گیرد، کوچک به نظر می‌رسد، اما حتماً او یکی از تأثیرگذارترین عناصر و احتمالاً مهمترین آنها در تشکیل و ارتقاء ساختارهای جهاد‌سازندگی بوده است.

بیشتر بخوانید

دانشگاه هاروارد از مؤسس جهاد سازندگی چه می‌خواست؟

مؤسس جهاد: تأسیس جهادسازندگی «عمرانی» نبود، «امنیتی» بود

طراحیهای بدیع جهاد در کوران دفاع؛ به روایت مؤسس جهادسازندگی

جستارهای بیشتر

موسس جهاد

شورای جهاد

اردوی هجرت

اردوی جهادی

منابع

• عقبه‌ی حیرت‌آور یک جهادی که کمتر دیده‌اید.امانپور: به من نگویید «مؤسس جهاد». تسنیم. 02 مهرماه 1397.

• یک مدیر موفق از رشتخوار. ویکی روستا.