وقف زائران

کاروانسرای فرامرز خان

در قدیم، یکی از الزامات سفر وجود کاروانسرا در مسیر بود؛ سرایی برای اتراق‌کردن کاروان‌ها. سال۱۲۹۱ق مقارن با دورۀ قاجار، حاج‌فرامرزخان سبزواری هم که دستی در کار خیر داشت، کاروانسرایی در خارج از دروازۀ شرقی سبزوار ساخت و آن را وقف استراحت زائران امام‌رضا علیه السلام کرد. این کاروانسرا امروزه در سمت غربی میدان کارگر قرار دارد. در ساخت آن از مصالحی مثل آجر، گچ، ماسه، آهک و چوب استفاده کرده‌اند. تزیینات عمدۀ معماریِ این بنا منحصر به کاربرد طرح‌های هندسی با استفاده از نقاشی اخرایی روی آجر است. صحن کاروانسرا روباز است و علاوه بر چهار ایوان اصلی، غرفه‌هایی مشرف به صحن نیز در آن وجود دارد. در انتهای غرفه‌ها، حجره‌هایی تعبیه شده و در پشت اتاق‌های شمالی و شرقی و غربی، سالن‌هایی طویل برای بارانداز یا مال‌بند یا اصطبل در نظر گرفته شده است. مدتی هم، در زمان نخست‌وزیری دکتر محمد مصدق، این کاروانسرا به کانون مستمندان تبدیل شد که به همین دلیل به رباط کانون شهرت یافت. کاروانسرای حاج‌فرامرزخان در سال۱۳۷۶ به‌همت ادارۀ میراث فرهنگی و گردشگری، به‌طور کامل مرمت شد و در تاریخ ۲۹تیر۱۳۷۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.