تفاوت میان نسخه‌های «سه قهرمان ایستاده»
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
جلفا از نخستین مناطق شمالی ایران است که در ساعت چهار صبح روز سوم شهریور ماه ۱۳۲۰ توسط نیروهای متفقین (ارتش شوروی) مورد تجاوز قرار گرفت. ارتش چهل و هفتم شوروی به سرلشکری «نوویکف» که براساس طرح متفقین از مدت‌ها پیش در (نخجوان) و شهر جلفای آن سوی مرز ایران مستقر شده بود، به قصد ورود به ایران وارد رودخانه ارس شده و عزم عبور از پل آهنی رودخانه را داشتند. نیروهای شوروی پس از گذر از ارس با ایستادگی مرزبانان ایرانی مواجه شدند. | جلفا از نخستین مناطق شمالی ایران است که در ساعت چهار صبح روز سوم شهریور ماه ۱۳۲۰ توسط نیروهای متفقین (ارتش شوروی) مورد تجاوز قرار گرفت. ارتش چهل و هفتم شوروی به سرلشکری «نوویکف» که براساس طرح متفقین از مدت‌ها پیش در (نخجوان) و شهر جلفای آن سوی مرز ایران مستقر شده بود، به قصد ورود به ایران وارد رودخانه ارس شده و عزم عبور از پل آهنی رودخانه را داشتند. نیروهای شوروی پس از گذر از ارس با ایستادگی مرزبانان ایرانی مواجه شدند. | ||
سه مرزبان به نام‌های '''[[«ژاندارم سرجوخه مصیب ملک محمدی»]]'''، '''[[«سید محمد راثی هاشمی»]]''' و '''[[«عبدالله شهریاری»]]''' با وجود دستور به عدم مقاومت توسط حکومت مرکزی، به‌صورت داوطلبانه در مقابل ارتش شوروی ایستادند و به دلیل اشراف بر پل با عملیات تعقیب و گریز توانستند ارتش شوروی را برای ۴۸ ساعت متوقف کنند. نیروهای متفقین در نهایت با شکستن مقاومت این سه مرزبان و استفاده از توپ‌خانه‌ی سنگین، موفق به عبور از '''ارس''' و ورود به خاک ایران شدند. مرزبان دیگری به نام '''[[«استوار میرزا علی»]]''' نیز در جلفا پس از سه ساعت مقاومت در برابر متفقین در نهایت کشته به شهادت می‌رسد. | سه مرزبان به نام‌های '''[[«ژاندارم سرجوخه مصیب ملک محمدی»]]'''، '''[[«سید محمد راثی هاشمی»]]''' و '''[[«عبدالله شهریاری»]]''' با وجود دستور به عدم مقاومت توسط حکومت مرکزی، به‌صورت داوطلبانه در مقابل ارتش شوروی ایستادند و به دلیل اشراف بر پل با عملیات تعقیب و گریز توانستند ارتش شوروی را برای ۴۸ ساعت متوقف کنند. نیروهای متفقین در نهایت با شکستن مقاومت این سه مرزبان و استفاده از توپ‌خانه‌ی سنگین، موفق به عبور از '''ارس''' و ورود به خاک ایران شدند. مرزبان دیگری به نام '''[[«استوار میرزا علی»]]''' نیز در جلفا پس از سه ساعت مقاومت در برابر متفقین در نهایت کشته به شهادت می‌رسد. | ||
== شرح واقعه == | |||
هنگامی که متفقین تصمیم به اشغال ایران در جنگ جهانی دوم را می‌گیرند، این سه مرزبان وظیفه پاسداری از مرزهای شمالی ایران را در پل فلزی جلفا-نخجوان بر عهده داشتند. پس از آن که ارتش شوروی برای ورود به خاک ایران به این پل که عملاً تنها و بهترین محل عبور از رود پرخروش [[ارس]] در این ناحیه است، نزدیک می‌شوند مقاومت دو روزه این سه سرباز ایرانی آغاز می‌گردد. این مرزبانان آذربایجانی با اشراف به پل و منطقه، دو روز لشکر شوروی را زمینگیر می‌کنند و روس‌ها هم که چاره‌ای جز گذر از همین پل نداشتند با وجود استفاده از توپخانه سنگین‌شان مجبور به نبردی ۴۸ساعته می‌گردند که تنها با کشته شدن ژاندارم‌ها [[سرجوخه ملک محمدی]] ،[[سید محمد راثی هاشمی]] و [[عبدالله شهریاری]] است که توانستند وارد خاک ایران شوند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سوم شهریور؛ یادآور رشادت سه مرزبان ایرانی در جلفا|نشانی=https://www.irna.ir/news/82200798/سوم-شهریور-یادآور-رشادت-سه-مرزبان-ایرانی-در-جلفا|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2016-08-24|بازبینی=2020-09-04|کد زبان=fa|نام خانوادگی=10}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Magiran {{!}} روزنامه جام جم (1398/06/04): شد جامه سربازی ما هم کفن ما|نشانی=https://www.magiran.com/article/3947049|وبگاه=www.magiran.com|بازبینی=2020-09-04}}</ref> | |||
== واکنش فرمانده روسی == | |||
مقاومت شجاعانه این سه سرباز تحسین نیروهای مهاجم و خصوصاً فرمانده لشکر ۴۷ شوروی، سرلشکر نوویکف را برمی‌انگیزد. وی زمانی‌که با عبور از پل متوجه گشت که سربازانش ۴۸ ساعت است که تنها با ۳ سرباز در حال نبرد می‌باشند، به نشانه احترام یکی از درجه‌هایش را از روی دوشش باز کرده و روی سینه سرجوخه محمدی گذاشت و از چوپانی می‌خواهد تا ۳ سرباز شجاع را به شیوه مسلمانان کنار پل آهنی دفن کند. تدفین این ۳ سرباز با تشریفات کامل نظامی از سوی لشکر ۴۷ ارتش شوروی و در کنار خط آهن این پل صورت گرفت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مبارزه در برابر تجاوز، از ارس تا اروند/ سرداران ارس؛ مدال افتخار دیگری بر پیشانی ایران همیشه سرافراز|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/2357225/مبارزه-در-برابر-تجاوز-از-ارس-تا-اروند-سرداران-ارس-مدال-افتخار|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2014-08-25|بازبینی=2020-09-04|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ژنرال روس ستاره‌اش را به احترام سرباز ایرانی کند|نشانی=https://www.isna.ir/news/97032813363/ژنرال-روس-ستاره-اش-را-به-احترام-سرباز-ایرانی-کند|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2018-06-18|بازبینی=2020-09-04|کد زبان=fa}}</ref> | |||
بر روی سنگ آرامگاه هر سه نوشته شده‌است «آرامگاه [[ژاندارمری ایران|ژاندارم]] شهید [...] که در شهریور ماه ۱۳۲۰ در راه انجام وظیفه در مقابل مهاجمین ایستادگی و به شهادت رسیده‌است.» بر بالای آرامگاه آنان این بیت شعر نقش بسته‌است: | |||
هرچند آغشته شد به خون پیرهن ما / شد جامه سربازی ما هم کفن ما / شادیم ز جانبازی خود در شکم خاک / پاینده و جاوید بماند وطن ما<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/news/828411/تعظیم-لشگرعظیم-ارتش-شوروی-در-برابر-جانفشانی-سه-سرباز-ایرانی|وبگاه=www.tabnak.ir|بازبینی=2020-09-04}}</ref> | |||
== بی‌خبری از سرنوشت مرزبانان == | |||
خانواده‌های این سه ژاندارم ایرانی نزدیک به ۶۰ سال از سرنوشت آنان بی‌خبر بودند. آنها تصور می‌کردند پدرانشان از سوی روس‌ها اسیر شده و در اردوگاه‌های کار اجباری در سیبری زیر فشار کار طاقت‌فرسا از دنیا رفته‌اند تا آنکه در سال ۱۳۸۰ و از طریق یک گزارش خبری صدا و سیما از سرنوشت آنان با خبر گشتند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ژنرال روس ستاره‌اش را به احترام سرباز ایرانی کند|نشانی=https://www.isna.ir/news/97032813363/ژنرال-روس-ستاره-اش-را-به-احترام-سرباز-ایرانی-کند|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2018-06-18|بازبینی=2020-09-04|کد زبان=fa}}</ref> | |||
== یادمان شهدای شهریور ۱۳۲۰ == | |||
یادمان و مزار این مرزبانان توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران و استانداری آذربایجان شرقی در اسفند ۱۳۸۹ در نقطه صفر مرزی با جمهوری آذربایجان پس از بازسازی، رونمایی شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رونمایی از طرح یادمان شهدای شهریور 1320 در مرز جلفا|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/1244419/رونمایی-از-طرح-یادمان-شهدای-شهریور-1320-در-مرز-جلفا|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2011-02-01|بازبینی=2020-09-04|کد زبان=fa}}</ref> | |||
همچنین در سال ۹۴ مهدی شیرزادی کتابی را با عنوان «تا آخرین فشنگ» که به داستان مقاومت چهل و هشت ساعته این سه سرباز در مقابل لشکر چهل و هفتم اتحاد جماهیر شوروی می‌پردازد به رشته تحریر درآمد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سه نفری که ۴۸ ساعت لشکر متفقین را پشت مرزهای ایران نگه داشتند {{!}} ماجرای شهدای مرزبانی شهریور ۱۳۲۰ و واکنش فرمانده شوروی وقتی فهمید فقط با سه نفر می‌جنگیدند|نشانی=https://chamedanmag.com/news/103010/سه-نفری-که-۴۸-ساعت-لشکر-متفقین-را-پشت-مرزهای-ایران-نگه-داشتند|وبگاه=chamedanmag.com|تاریخ=2018-08-25|بازبینی=2020-09-04|کد زبان=fa}}</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[یادمان کشته‌شدگان شهریور ۱۳۲۰]] | |||
* [[پل آهنی راه‌آهن آذربایجان]] | |||
* [[اشغال ایران در جنگ جهانی دوم]] | |||
== منابع == | |||
[[رده:تاریخ نظامی ایران]] | |||
[[رده:نظامیان کشته‌شده در جنگ جهانی دوم اهل ایران]] | |||
نسخهٔ ۲۲ نوامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۰۰
جلفا از نخستین مناطق شمالی ایران است که در ساعت چهار صبح روز سوم شهریور ماه ۱۳۲۰ توسط نیروهای متفقین (ارتش شوروی) مورد تجاوز قرار گرفت. ارتش چهل و هفتم شوروی به سرلشکری «نوویکف» که براساس طرح متفقین از مدت‌ها پیش در (نخجوان) و شهر جلفای آن سوی مرز ایران مستقر شده بود، به قصد ورود به ایران وارد رودخانه ارس شده و عزم عبور از پل آهنی رودخانه را داشتند. نیروهای شوروی پس از گذر از ارس با ایستادگی مرزبانان ایرانی مواجه شدند. سه مرزبان به نام‌های «ژاندارم سرجوخه مصیب ملک محمدی»، «سید محمد راثی هاشمی» و «عبدالله شهریاری» با وجود دستور به عدم مقاومت توسط حکومت مرکزی، به‌صورت داوطلبانه در مقابل ارتش شوروی ایستادند و به دلیل اشراف بر پل با عملیات تعقیب و گریز توانستند ارتش شوروی را برای ۴۸ ساعت متوقف کنند. نیروهای متفقین در نهایت با شکستن مقاومت این سه مرزبان و استفاده از توپ‌خانه‌ی سنگین، موفق به عبور از ارس و ورود به خاک ایران شدند. مرزبان دیگری به نام «استوار میرزا علی» نیز در جلفا پس از سه ساعت مقاومت در برابر متفقین در نهایت کشته به شهادت می‌رسد.
شرح واقعه
هنگامی که متفقین تصمیم به اشغال ایران در جنگ جهانی دوم را می‌گیرند، این سه مرزبان وظیفه پاسداری از مرزهای شمالی ایران را در پل فلزی جلفا-نخجوان بر عهده داشتند. پس از آن که ارتش شوروی برای ورود به خاک ایران به این پل که عملاً تنها و بهترین محل عبور از رود پرخروش ارس در این ناحیه است، نزدیک می‌شوند مقاومت دو روزه این سه سرباز ایرانی آغاز می‌گردد. این مرزبانان آذربایجانی با اشراف به پل و منطقه، دو روز لشکر شوروی را زمینگیر می‌کنند و روس‌ها هم که چاره‌ای جز گذر از همین پل نداشتند با وجود استفاده از توپخانه سنگین‌شان مجبور به نبردی ۴۸ساعته می‌گردند که تنها با کشته شدن ژاندارم‌ها سرجوخه ملک محمدی ،سید محمد راثی هاشمی و عبدالله شهریاری است که توانستند وارد خاک ایران شوند.[۱][۲]
واکنش فرمانده روسی
مقاومت شجاعانه این سه سرباز تحسین نیروهای مهاجم و خصوصاً فرمانده لشکر ۴۷ شوروی، سرلشکر نوویکف را برمی‌انگیزد. وی زمانی‌که با عبور از پل متوجه گشت که سربازانش ۴۸ ساعت است که تنها با ۳ سرباز در حال نبرد می‌باشند، به نشانه احترام یکی از درجه‌هایش را از روی دوشش باز کرده و روی سینه سرجوخه محمدی گذاشت و از چوپانی می‌خواهد تا ۳ سرباز شجاع را به شیوه مسلمانان کنار پل آهنی دفن کند. تدفین این ۳ سرباز با تشریفات کامل نظامی از سوی لشکر ۴۷ ارتش شوروی و در کنار خط آهن این پل صورت گرفت.[۳][۴]
بر روی سنگ آرامگاه هر سه نوشته شده‌است «آرامگاه ژاندارم شهید [...] که در شهریور ماه ۱۳۲۰ در راه انجام وظیفه در مقابل مهاجمین ایستادگی و به شهادت رسیده‌است.» بر بالای آرامگاه آنان این بیت شعر نقش بسته‌است:
هرچند آغشته شد به خون پیرهن ما / شد جامه سربازی ما هم کفن ما / شادیم ز جانبازی خود در شکم خاک / پاینده و جاوید بماند وطن ما[۵]
بی‌خبری از سرنوشت مرزبانان
خانواده‌های این سه ژاندارم ایرانی نزدیک به ۶۰ سال از سرنوشت آنان بی‌خبر بودند. آنها تصور می‌کردند پدرانشان از سوی روس‌ها اسیر شده و در اردوگاه‌های کار اجباری در سیبری زیر فشار کار طاقت‌فرسا از دنیا رفته‌اند تا آنکه در سال ۱۳۸۰ و از طریق یک گزارش خبری صدا و سیما از سرنوشت آنان با خبر گشتند.[۶]
یادمان شهدای شهریور ۱۳۲۰
یادمان و مزار این مرزبانان توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران و استانداری آذربایجان شرقی در اسفند ۱۳۸۹ در نقطه صفر مرزی با جمهوری آذربایجان پس از بازسازی، رونمایی شده‌است.[۷]
همچنین در سال ۹۴ مهدی شیرزادی کتابی را با عنوان «تا آخرین فشنگ» که به داستان مقاومت چهل و هشت ساعته این سه سرباز در مقابل لشکر چهل و هفتم اتحاد جماهیر شوروی می‌پردازد به رشته تحریر درآمد.[۸]
جستارهای وابسته
منابع
لینک فیلم
نیاز به تکمیل دارد
