زیر سایه برگ‌های توتون

زندگی 400 خانوار مریوانی در صفرترین نقطه مرزی کشور زیر سایه برگ‌های توتون جریان دارد، محصولی که با هزینه‌ها و انرژی زیاد تولید می‌شود اما کشاورزان توتون‌کار از نحوه خرید و پرداخت بهای آن گلایه‌هایی دارند... توتون محصولی که کشت آن کار هر کسی نیست و روزبه‌روز از جمعیت کشت‌‌کاران این حوزه کم می‌شود، اما هنوز اینجا هستند مردان و زنانی که دغدغه نان دارند و نانشان را زیرسایه همین برگ‌های سبز توتون بدست می‌آورند. نخستین بذر توتون در ایران، ۱۱ خردادماه سال ۱۲۶۶ شمسی توسط دکتر استپان هاراتونیان ارمنی معروف به «حکیم فانوس» در رشت انجام گرفت و رفته رفته به سایر نقاط کشور همچون کردستان تسری پیدا کرد. کشاورزانی که به همراه خانواده هایشان سخت مشغول کار هستند اعتقاد دارند که توتون‌کاران از کمترین پوشش‌های حمایتی برخوردارند ولی با این وجود محصولی پرزحمت می‌کارند محصولی که در شرایط تورمی امروز واقعا به صرفه نبوده و ادامه این ره برای ما غیرممکن است. افزایش قیمت مواد اولیه در تولید و برداشت توتون هزینه تولید را نسبت به سال‌های قبل چند برابر کرده است، این در حالیست که قیمت این محصول با افزایش چند درصدی از کیلویی 23 تا 24 هزار تومان در سال گذشته به کیلویی 27 هزار تومان افزایش یافته است. تولید هیچ محصولی به اندازه کشت و برداشت توتون سخت نیست، کار کشاورزان دیگر از بهار شروع و اوایل پاییز تقریبا به اتمام می‌رسد ولی ما آخرین بارهای توتون را اوایل بهمن تحویل می‌دهیم یعنی مشقت برداشت بیشتر از تولید چندین ماه پیاپی برای ما ادامه دارد. یکی از کشاورزان می گوید:قبل از بسته‌شدن درب‌های مرز در بازارچه‌های مرزی با ماشین مبادلات مرزی انجام می‌دادم، با خود گفتم مرز که بسته شده است و کولبری هم نان نمی‌شود این بود که صفر تا 100 وقتم را روی حوزه تولید گذاشتم ولی واقعیت این است که تولید هم در شرایط اقتصادی و تورمی که امروز بر جامعه ما حاکم است به صرفه نیست..

از محل تولید این محصول به صورت مستقیم و غیرمستقیم در حال حاضر برای 20 نفر اشتغال ایجاد کرده‌ام در کناری 5 نیرویی که در مزرعه فعالیت دارند بیش از 15 نفر از بانوان روستاهای اطراف نیز محصول چیده شده را در خانه‌هایشان نخ می‌کنند و به صورت حق‌الزحمه‌ای پول درآمد کسب می‌کنند. ناهید خانم برگ‌ها را با حساسیت خاصی صاف کرده و به نخ می‌کشد، دست‌هایی که رنگ کار می‌دهد، سیاه و پرتلاش، می‌گوید: گرد و غبار حاصل از عملیات دسته‌بندی برگ‌های توتون، گاهی‌ به ریه‌هایمان فشار می‌آورد ولی چکار کنیم از بیکاری بهتر است.

درآمد چندانی برایمان ندارد، اما کمک خرجی است با پولش درز کوچکی از مشکلات زندگی را می‌گیریم، به همراه دخترم روزی 70 دسته توتون نخ‌کشی می‌کنیم هر دسته هزار تومان درآمد دارد.

حدودا روی 70 هزار تومان درآمد داریم، زیاد نیست اما درآمد حاصل از این کار به مراتب بیشتر از کلاش‌بافی است، ساده بافی بلد هستم برای هر دسته تنها هفته‌ای 10 هزار تومان برای بافتن کلاش‌ می‌گیرم نخ‌کش کردن توتون‌ها به صرفه‌تر است.شوهرم کارگر فصلی است، شرایط کرونایی امسال هم تا حدود زیادی کار را کساد کرده است زمین کشاورزی هم نداریم باید چرخ‌های زندگی را بلاخره باید چرخاند سخت یا آسان می‌گذرد.

روستای وله‌ژیر دبیرستان ندارد خیلی از دختران آبادی بعد از پایان مقطع راهنمایی از درس و مدرسه خداحافظی می‌کنند الان در فصل برداشت توتون در کنار مادران و دیگر زنان آبادی مشغول نخ‌کشی توتون می‌شوند. رئیس مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور می گوید: در کل کشور حدود 6 هزار کشاورز در 8 هزار و 225 هکتار زمین مشغول بوده و به میزان حدودا 40 درصد از تنباکوی معسل و صد درصد از تنباکو سنتی را تأمین می‌کنند، بنابراین همان‌گونه که اشاره شد، این مسئله کاملا انحصاری بوده و از زمین کشاورزی تا توزیع و فروش و رسیدن به دست مشتریان و مصرف‌کنندگان، اقشار بسیاری از مردم جامعه منتفع می‌شوند.

توتونی که از مزارع برداشت می‌شود، باید در کارخانه به محصول نهایی تبدیل شود. وضعیت بازار هم بر قیمت‌های نهایی محصولات تولیدشده در کارخانه‌های داخلی تأثیرگذار است.

اگرچه توتون مزارع ایران همه نیازهای داخلی را تأمین نمی‌کند و بخشی از نیازها از مسیر واردات تأمین می‌شود، اما حمایت از کشاورزان توتون‌کار در کردستان می تواند به توسعه تولید این محصول و کاهش واردات کمک کند