جَنگ آب به رسم جهاد

حسینعلی عظیمی

جانباز شیمیایی دوران دفاع مقدس، حاج حسینعلی عظیمی از فرماندهان پشتیبانی و مهندسی جنگ جهاد، در سال 1326 در اصفهان دیده به جهان گشود و فارغ التحصیل کارشناسی ارشد رشته مهندسی عمران - آب از دانشگاه شیراز بود.عظیمی یکی از مهندسان موفق کشور است که خدمات بزرگی را در جهاد سازندگی انجام داده است.

از نظر علمی و تجربی می‌شود گفت که یکی از افراد شاخص و برجسته در مهندسی جنگ، مهندس عظیمی بود. ایشان قبل از انقلاب کارشناسی ارشد عمرانش را از دانشگاه شیراز گرفته بود و موقعیت علمی بالایی داشت. در عین حال قبل از انقلاب در شرکت های خصوصی هم کار کرده بود. خودش هم شرکت مهندسی عمرانی داشت. بعد از انقلاب هم شرکتش را تعطیل کرد و رفت. در زمان دولت شهید رجایی استاندار هرمزگان بود.

جنگ آب و مهندسی آب

وقتی که جنگ شدت گرفت ایشان در حوزه مهندسی جنگ فعال شد. گرایش ارشد ایشان در ارتباط با عمران در حوزه آب بود. بنابراین تخصص بالایی در زمینه آب و مهندسی آب داشت و جنگ ما هم به نوعی می شود گفت که حداقل در یک محدوده زمانی خاصی، در حوزه مهندسی به جنگ آب تبدیل شد. شاید اولین باری که به اصطلاح از این ایده استفاده شد، همان کانال سلمان بود که در اطراف و حومه اهواز کشیدند که از آنجا آب را به سمت دشمن که به طرف اهواز می‌آمد، منتقل کنند. در واقع پیش‌بینی‌های بلندمدتی بود که ما اگر از قدرت آب استفاده کنیم و بتوانیم آب را به سمت دشمن هدایت کنیم، می توانیم مانع از پیشروی آنها به سمت اهواز بشویم. ولی بعدا، بحث های جنگ، خیلی پیچیده شد و اصطلاح جنگ آب مطرح شد. یعنی دشمن از سلاح آب استفاده می‌کرد برای اینکه ما را به مخاطره بیاندازد و آسیب بزند. ما هم از سلاح آب استفاده می کردیم برای اینکه همان کار را بکنیم.

عراقی ها هورالهویزه را به رودخانه خودشان وصل کرده بودند، دجله یا فرات بود و هر موقع که می خواستند سطح آب را بالا می بردند و هر وقت که می خواستند سطح آب را پایین می آوردند. ما به مرور که فعالیت های مهندسی، گسترده‌تر شد و خود جنگ توسعه پیدا کرد، پی بردیم که یکی از ارکان اصلی مهندسی جنگ، باید مهندسی آب باشد. در تمامی مراحل، کسی که طراح بود و طرح های پیچیده آب را اجرا می کرد، مهندس عظیمی بود. او هم کارش را خیلی خوب بلد بود و دانش فوق العاده ای داشت و شاید بالاترین کارشناس در حوزه آب بود و هم در کارهای مربوط به جنگ، خبره بود و هم در کارهای مربوط به غیر جنگ. یعنی در واقع در خیلی از پروژه های مربوط به آبیاری در خود وزارت جهاد، آثار کار ایشان را آدم می‌تواند ببیند.

حسینعلی عظیمی؛ شهید تدبیر مهندسی «جنگ آب»

او از مبتکرین «جنگ آب» در برابر تجهیزات بی‌شمار شرق و غرب دشمن در جبهه‌ها بود که اوج عظمت آن در عملیات خیبر به نمایش درآمد. عظیمی در کنار نبرد شهیدان رضوی، همت، کاظمی و باکری، گردان پمپاژ آب را در جبهه سخت طلائیه، جفیر و جزایر مجنون راه‌اندازی کرد و دشمن از ورود به مجنون منصرف شد. فرماندهی عظیمی در جنگ آب زیر شدیدترین بمباران شیمیایی سرانجام گرفت و خیبر را با تن مجروح و پرونده درخشان پل خیبر و جاده سیدالشهدا ترک کرد.

ردپای عظیمی در عملیات والفجر۸ با کوله‌باری از تجارب مهندسی ‌رزمی جنگ درخشید. او مبتکر احداث کانال‌های انتقال آب و عملیات پمپاژ از اروند تا جاده فاو، البهار، ام‌القصر و جنوب کارخانه نمک بود و امکان پدافند و کاهش تلفات نیرو در برابر خط مقدم دشمن را فراهم ساخت تا دشمن برای همیشه از باز‌‌پس‌گیری فاو منصرف شود. او این پروژه را نیز در میان انبوه بمباران شیمیایی به سرمنزل موفقیت رساند و در کنار شهدای شاخص مهندسی، جاودانه تاریخ گشت.

اوج شاهکار مهندسی‌رزمی جهادگران با پل عظیم بعثت روی اروند ثبت جهانی شد و شهدای فاو گواهی می‌دهند که عظیمی خردمندانه زیر بمباران شیمیایی با نفس‌های مسموم جنگید. و اینگونه شد که مهندسی آب در کربلای۵ به اوج خود رسید تا همچنان شاهد حضور گمنام عظیمی زیر آتش شدید شلمچه باشیم. حلبچه و جاده مله‌خورد آخرین مرحله حضور عظیمی در جنگ، اوج جنگ شیمیایی دشمن بود. او مهندسی پل در شمال‌غرب را دنبال می‌کرد تا «جنگ آب» در دفاع‌مقدس تکمیل شود.

پس از پایان دفاع‌مقدس

عظیمی پس از پایان دفاع‌مقدس، به‌اعتبار سیستم موفق فرهنگ جهادی، پروژه آبرسانی مزارع کشاورزان مردم زلزله‌زده گیلان را به انجام رساند و سپس پروژه‌های زیربنایی کشور را هدف قرار داد. او وقعی به آثار شیمیایی نگذاشت و بیشترین نقش را در تهیه طرح و اجرای پروژه عظیم «احیای ۵۵۰هزار هکتار سرزمین خوزستان» به‌عنوان بزرگ‌ترین طرح کشاورزی تاریخ ایران داشت. این طرح ملی با رهنمود‌های مقام معظم رهبری و حمایت رئیس‌جمهور، توسط سنگرسازان بی‌سنگر اجرا شد. عظیمی با تن مجروح روی طرح «مبارزه با ریزگردها» متمرکز شد و‌ مردم خوزستان را همچون سال‌های جنگ تنها نگذاشت. عاقبت، پس از سال‌ها تحمل درد و رنج آثار شیمیایی و پس از اتمام کارهای روی زمین مانده، به جمع شهدای جهاد پیوست.

کتاب "به رسم جهاد"

از مرحوم عظیمی، به جز تحقیقات فنی و یادداشت‌های متعدد، یک کتاب با نام «به رسم جهاد» به یادگار مانده که مرجع نسل جوان در بازخوانی الگوی مدیریتی جهاد سازندگی شده است. همچنین این کتاب به عربی ترجمه و در یمن و لبنان نیز منتشر شده است.

جستارهای مرتبط

به رسم جهاد

شهید بهروز پور شریفی

پشتیبانی و مهندسی جنگ جهاد

گردان پمپاژ آب

مجموعه فیلم ها و کلیپ ها
[۱]

منابع

• حسینعلی عظیمی نعمت بزرگی برای جهاد سازندگی بود. الف. ۲۶ اسفند ۱۳۹۸.

• ویدئوهای مربوط به حسینعلی عظیمی. آپارات.

• حسینعلی عظیمی؛ شهید تدبیر مهندسی «جنگ آب». روزنامه همشهری. 26 اسفند 1398.