عروسک بومی دوتوک

دوتوک، میراث ناملموس

عروسک های زیبای دوتوک

عروسک‌های بومی دوتوک که چند سالی است در برخی مناطق کشور به دست زنان روستایی تولید می‌شود، امروزه به یکی از جاذبه‌های فرهنگی و گردشگری تبدیل شده است. مراحل طراحی و تولید عروسک‌ها توسط روستاییان با ماهیت مواد و مصالح سازگار به محیط زیست انجام می‌شود و هیچ عروسکی شبیه به عروسکی دیگر نیست و خلاقیت و آزادی عمل در ساخت و داشتن داستان منحصر به فرد از دیگر ویژگی‌های هر عروسک است. در نهایت نتیجه این طرح تقویت خودباوری و حس خلاقیت و اعتماد به نفس و افتخار به ارزش‌های بومی و تبادل تجربه میان اهالی روستا و افزایش امید به زندگی و صدور ارزش‌های فرهنگی به دیگر مناطق دنیا را در پی دارد.

دوتوک‌های تاجمیر،عروسک‌های بومی که هویت جهانی گرفتند

ساخت عروسک دوتوک

درگذشته عروسک‌های روستای تاجمیر در استان خراسان جنوبی که به دوتوک معروف هستند نشانه‌های فرهنگ غنی منطقه سربیشه را با خود همراه داشتند و گویای هنرمندی دستان مادران و دختران این منطقه بودند. مادرانی که سالها این هنر را فراموش کرده بودند و بیم آن می‌رفت که این هنر از ذهن معدود افرادی که تجربه ساخت آن را داشتند نیز پاک شود ولی به همت کمیته امداد و طرح ترسیب کربن امروزه این هنر جان تازه‌ای یافته و روز به روز به تعداد خانواده‌هایی که دوباره شروع به ساختن عروسک می‌کنند اضافه می شود. دوتوک‌هایی که از سال ۹۳ بعنوان میراث ناملموس ثبت ملی شده و حتی شهرت جهانی دارند. برای عروسک‌ها برندی با نام «دوتوک» ثبت شده است یه این دلیل که جامعه محلی به عروسک دوتوک می‌گویند.

عروسک‌های بومی که هویت جهانی گرفتند

اصالت دوتوک‌های تاجمیر از آن جهت است که پوشاک و مصالح ساخت آنها از همان منطقه تهیه و شیوه ساخت آنها نیز با سایر عروسک‌های کشور متفاوت است، بویژه در مرحله چهره‌نمایی و تصویرسازی صورت که به دو شکل انجام می‌گیرد؛ یکی ساخت چهره‌هایی ابتدایی و بدون چشم و دهان و بینی که خود به دو دلیل صورت می‌گیرد؛ اول باورهای اعتقادی موجود در منطقه که می‌گوید نباید برای عروسک‌ها چهره ترسیم کرد و دوم؛ حفظ شیوه و سبک قدیم عروسک‌سازی در منطقه که ساخت عروسک‌های ساده بدون اجزای صورت بوده است. در حین ساخت عروسک‌ها، لالایی‌ها، شعرها و خاطرات زندگی روستایی عشایری که دانش بومی ارزشمندی در آن نهفته است نیز به نمایش می‌گذارند.

ایجاد شغل و توانمندسازی مردم روستا

در روستای تاجمیر مردان، زنان و کودکان همه برای بدست آوردن روزی حلال تلاش می‌کنند، ولی به دلیل خشکسالی‌های اخیر، مردان تنها نگهبان محیط زیست و زنان و کودکانشان به ساخت عروسک‌های بومی و قدیمی خود به سبک نوین هستند. این عروسک‌ها که با استفاده از تکه پارچه‌های دورریز، پشم گوسفند و موی بز درست می‌شوند با محیط زیست سازگار هستند؛ به طوری که چنانچه فردی آنها را بخرد و پس از مدتی بیرون بیندازد؛ ظرف مدت ۳ ماه دوباره به طبیعت بر می‌گردد.