طولانی ترین پل شناور نظامی جهان
در سال ۶۳ یگان مهندسی رزمی سپاه با مشارکت جهاد سازندگی و وزارت صنایع سنگین وقت در طرحی ابتکاری برای وصل کردن ساحل شرقی هورالهویزه به جزایر مجنون در مدت ۷۵ روز پل شناوری به طول ۱۳ کیلومتر ساختند که ساخت چنین پلی در تاریخ جنگها بیسابقه بود.
پل خیبر طولانیترین پل شناور نظامی جهان با مواد جدید و پایدار در مقابل بمباران بود.
بازتاب رسانه ای
خبرگزاری فرانسه در سوم فروردین ۱۳۶۳ اعلام کرد: «به گفته مسئولان دولتی امریکا، دست یافتن به پل قایقی با چنین طولی در تاریخ نظامی مدرن بیسابقه است.» از این خبر معلوم میشود آنها هنوز نفهمیده بودند کیفیت ساخت پل قایقی چیست.
برای شناورسازی آن از مواد پلیمری استفاده شد تا در صورت حمله هوایی دشمن به سرعت قابل تعمیر و تعویض باشد و در فواصل معینی از طول پل پارکینگ و محل توپ ضد هوایی تعبیه شد و قطعات یدکی نیز در طول مسیر به پل اصلی متصل شد تا در صورت نیاز به سرعت عوض شود.
پل خیبر را چه کسی ساخت؟
طراحی پل، حاصل مطالعات و کار شبانه روزی شهید بهروز پورشریفی و جهادگران جهاد سازندگی خراسان و همکاری مؤثر سپاه و قرارگاه صراط المستقیم بود.
مهندس حاج بهروز پورشريفي(فرمانده مهندسى رزمی جهاد سازندگى)، در سفرهای متعددی که همواره برایش پیش می آمد، از این منطقه بازدید کرده و از همان ابتدا سوالی به ذهنش خطور کرده بود. سوالی که پاسخ آن پل حماسه ساز خیبر است.سوال این بود: اگر قرار باشد که روزی رزمندگان اسلام از این آبگیر بزرگ عبور کنند، چه باید کرد؟ حاج بهروز برای این سوال جواب‌های متعددی یافت که از این جواب ها دو مورد آن در همین منطقه به اجرا در آمد. رسیدن به این پاسخ ها چندان هم آسان نیست، ولی می دانیم که حاج بهروز، بالاخره بهترین پاسخ را یافته است. در اواخر تابستان سال هزار و سیصد و شصت و دو با دعوت فرمانده وقت نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران، تعدادی از برادران مهندسی جنگ جهاد سازندگی به منطقه عملیاتی جنوب اعزام و در قرار گاه لشکر 77 خراسان، با فرماندگان نیروی زمینی جلسه ای تشکیل دادند. فرمانده نیروی زمینی پس از مقدمه چنین برای عبور از اروندرود، درخواست ساخت پلی را کرد که بتواند گذر 6 تن بار را از روی رودخانه ممکن نماید. حاج بهروز، بارها چنین پیشنهاداتی را شنیده بود، ولی این بار پیشنهاد یک ویژگی غیرمعمولی داشت و آن این بود که معمولا به هنگام پیشنهاد ساخت چنین پلی، فقط مشخصات مورد نیاز ارائــه می شد و برای حفظ اطلاعات از خطر لو رفتن، هیچگاه محل استفاده از طرح بیان نمی گردید. اینکه فرمانده نیروی زمینی وقت، برای عبور از اروند، پیشنهادی مطرح می کرد، خود نشانه این بود که اروندی در کار نیست. مهندس پورشريفي با توجه به شرایط موجود جنگ، طرحش را بر مبنای حدسی که زده بود تهیه نمود. جهادگران پس از دریافت ماموریت جهت مشاوره و تحقیق به تهران بازگشتند و پس از چند جلسه تبادل نظر و مشورت درباره پل های شناور، چند قطعه آزمایشی از پل خواسته شده را جهت استفاده در آب جاری طراحی کردند. البته این پل ها، با پلی که در خیبر مورد استفاده قرار گرفت کاملا متفاوت بود. پل خیبر برای استفاده در آبهای راکد تهیه شده بود و ویژگی های مخصوص خود را داشت. حاج بهروز در تمام این جلسه ها شرکت می کرد. ولی اغلب ضمن اینکه متوجه نظرهای دوستانش بود، در سکوتی راز آمیز، این دیدگاهها را درهم می‌آمیخت و با افکار خود کامل می کرد. بالاخره او هم نظرش را گفت و طرحش را ارائه نمود. قرار شد که همه پیشنهادات موجود به کناری نهاده شوند و از این طرح بهره ببرند؛ طرح تلفیق فوم و فایبر گلاس که توانایی و استحکام پل را در مقابل حملات بی وقفه و بی امان دشمن بالا می برد، مورد تایید قرار گرفت و پل های نمونه در یکی از کارگاههای متعلق به کمیته فنی دفتر مرکزی جهادسازندگی ساخته شد. این در حالی انجام شد که هنوز بسیاری از مسئولان با بی اعتمادی و نگرانی به اجرای کار می نگریستند.
نتیجه آزمایش ها
قطعات ساخته شده برای گذراندن مرحله آزمایشی خود، به دریاچه آزادی واقع در مجموعه ورزشی آزادی تهران انتقال داده شد برای نصب این قطعات در دریاچه آزادی، فرماندهی نیروی زمینی ارتش و سپاه و همچنین معاونت صنایع خودکفایی سپاه با حضور در مجموعه آزادی، از نزدیک با نحوه طراحی، ساخت و کارآیی پل آشنا شدند. دو روز بعد، از طرف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، از برادران جهاد سازندگی جهت تشکیل جلسه مشاوره ای درباره همین طرح دعوت به عمل آمد و در نهایت، سپاه پاسداران سفارش ساخت 30 کیلومتر از این پل را در زمان دو و نیم ماه به برادران جهاد ابلاغ نمود. اکنون دیگر کاملا روشن بود که 30 کیلومتر پل برای استفاده در اروند نیست. به هر حال لازم بود که همه امکانات کشور برای اجرای این طرح بسیج شوند. به همین منظور، موضوع اجرای طرح در جلسه ای به اطلاع دولت رسید. پس از آن دولت با کمال ناباروری و غیر قابل اجرا دانستن این پروژه از طرف برخی از وزراء، دستور هماهنگی وزارتخانه های صنایع سنگین، صنایع، بازگانی، جهاد، سپاه را صادر نمود. بدین ترتیب پل خیبر در قطعاتی به ابعاد 5×3 با سطحی مقاوم از پروفیل و محفظه ای از پلی اورانان فوم که فایبر گلاس پوشیده بود، برای آبهای با سرعت حداکثر 2 متر بر ثانیه، با تناژ 6 تن ساخته شد. هر قطعه این پل 1200 کیلو گرم وزن داشت. سبک بودن پل، ویژگی مهمی بود که در لحظات بحرانی جنگ قابل توجه بود. مهندس حاج بهروز همه محاسبه های لازم را از قبیل نیروهای وارد بر پل و اتصالها را خود به اتمام رسانید و برای دفع نیروهای خطرآفرین احتمالی، پیش بینی های مقدور را انجام داد. پل های خواسته شده در مدت لازم ساخته شد و به هنگام اجرای عملیات عظیم خیبر مورد بهره برداری قرار گرفت. هدف این عملیات که با رمز «یا رسول الله» در تاریخ 3/12/62 ساعت 5/8 بعد از ظهر آغاز گردید، تصرف و تامین جزایر مجنون و بخشی از هورالهویزه بود. نتیجه عملیات، آزاد سازی جزایر مجنون و چندین روستای منطقه و تصرف حداقل 50 حلقه چاه نفتی بود.
هرگز از نقش حساسي كه در طراحي و ساخت پل خيبر داشت سخني به ميان نياورد
برادر مرحوم بهروز پورشريفي عضو هيات علمي و معاون دانشكده علوم تربيتي دانشگاه تبريز در مصاحبه ای بیان می کند : قبل از عروج عارفانه‌اش هرگز از نقش حساسي كه در طراحي و ساخت پل خيبر داشت سخني به ميان نياورد تا اين كه ما از طريق مصاحبه‌اي كه از وي پخش شد در جريان اين امر قرار گرفتيم. وي طراحي و نظارت در ساخت پل شناور خيبر، نصب پل‌هاي قادري در مناطق گرمستاني غرب، نصب پل عظيم بعثت بر روي اروندرود، طراحي و ساخت سنگرهاي پيش‌ساخته فلزي و بتوني، طراحي دكل 300 متري جهت تاسيسات مهم از جمله اقدامات مرحوم پورشريفي است. مرحوم پورشرييفي در تشكيل كميته انقلاب اسلامي استان آذربايجان شرقي و جهاد سازندگي شهرستان جلفا، نقش موثري داشت و پس از سالها خدمت به كشور در سال 1374 در يك سانحه رانندگي فوت كرد.
| زندگی نامه شهید بهروز پور شریفی. خبرگزاری دفاع مقدس |
جستارهای وابسته
عملیات خیبر طراح پل خیبر شهید شاخص جهاد پل خیبر
منابع
- طراحی و ساخت پل خیبر. خبرگزاری دفاع مقدس.
- ششمين سالگرد عروج حاج بهروز پورشريفي. ایسنا. ۱۲ اردیبهشت ۱۳۸۰ .
- زندگی نامه شهید بهروز پور شریفی. خبرگزاری دفاع مقدس.
- پل خیبر را چه کسی ساخت؟. خبرگزاری مشرق.
